Het goede leven: Het zout van de aarde

(Matteüs 5,13 – Lauren Daigle, Salt and light)

Jullie zijn het zout van de aarde. Met deze ene korte zin zegt Jezus veel. Jullie zijn het zout van de aarde. Laten we deze woorden samen overwegen. Laat ze echt even rondgaan in je hoofd, in je hart. Proef de intentie, Ervaar de zeggingskracht van deze ene zin, deze zeven woorden: jullie zijn het zout van der aarde.

Jullie, zegt Jezus, en wie hij voor zich ziet daar op die berg bij het meer van Galilea zijn zijn volgelingen, zijn leerlingen. Stuk voor stuk heel gewone mensen eigenlijk.Zij hebben een gewoon huis, tuin en keuken bestaan. Ze oefenen een beroep uit, hebben een gezin.Veel invloed of macht hebben zij niet. Het zijn geen voorlopers, geen boegbeelden. Zij staan niet in de spotlights, staan niet in lijstjes met belangwekkende namen of posities. De enige reden waarom zij hier worden aangesproken is dat zij Jezus volgen. Hij heeft hun pad gekruist.Zij hebben zijn stem gehoord en iets in hen zegt dat Hij het volgen waard is. Zij volgen Jezus met vallen en opstaan. En om die reden zegt Jezus: jullie, mijn volgelingen, jullie zijn het zout van de aarde. Niet jij in je eentje, niet jij op jezelf, los van de anderen.Nee samen, als groep, als beweging, zo zijn jullie zout van de aarde.

Let op dat Jezus dus niet zegt: jullie moeten zout worden. Als jullie je op een bepaalde manier gedragen dan kunnen jullie zout van de aarde worden. Nee, hij zegt het bewust op deze manier: jullie zijn het zout van de aarde. Het is dus meer een zaak van zijn dan van doen. Jezus is geen activist, en ook geen moralist. Hij is niet bezig met de buitenkant, maar richt zich op de binnenkant.Hij blijft niet aan de oppervlakte maar zoekt de diepte van het hart.En vanuit een nieuwe hartsgesteldheid mag je ook andere keuzes gaan maken.Een nieuwe manier van leven inoefenen.

Jullie zijn het zout van de aarde. Heel bewust kiest Jezus hier het beeld van zout. Geen honing dus, geen suiker, maar zout. Wij kunnen soms de neiging hebben om van geloof iets zoetigs te maken.Iets softs, iets zachtaardigs. Ons geloof kan versuikeren. Maar in plaats van honing of suiker kiest Jezus heel bewust voor een ander beeld: een pittig beeld. Dat prikkelt, en bijt. Jullie zijn het zout van de aarde.

Jullie zijn het zout van de aarde. Het is een goedgekozen beeld. Zout maakt op allerlei manieren het verschil. Zout heeft bijvoorbeeld een reinigende werking. Wij kennen dat van soda, jodium, zoutspray, zoutwaterbaden en natuurlijk de rode zee. Zout desinfecteert, doodt bacteriën op de plek van verwonding, van ontsteking. Op plekken waar sprake is van vervuiling. Waar het leven verziekt wordt, vergalt raakt en vergiftigt daar is behoefte aan zoiets als zout. Zout dat schoonmaakt, reinigt, zuivert

Zout is ook een smaakmaker. Het geeft smaak, het versterkt de smaak. Het leven kan een slappe hap zijn. Zo vlak, zo vreugdeloos, zo smakeloos. En een klein beetje zout maakt dan al verschil. Voegt precies dat toe waardoor het weer smaakt. Deze wereld kan zomaar haar goede smaak kwijt raken. En Jezus zegt: jullie mogen dan zout zijn. Zout van de aarde. In Colossenzen 4 spoort Paulus ons aan om woorden te spreken die met zout besprenkeld zijn. Niet platvloers en banaal, maar prikkelend, charmant. Geen zouteloze bedoening maar scherp en pittig.

Zout heeft ook een activerende werking. Ook in het oude oosten gebruikte landbouwers al kalizouten bij het inzaaien van het land. Die zouten hebben een activerende werking op het zaaisel en geven aan het bladgroen een gezonde kleur. Dat is wat zout doet, het activeert, het stimuleert en zet aan tot groei. Laat nieuw leven ontkiemen. Activeert een nieuw begin, een nieuwe manier van leven. Zout initieert, stimuleert, activeert. Brengt leven in de brouwerij, actie, initiatief. Schudt de boel op. Zet in beweging.

Zout heeft ook een conserverende werking. Wij werken met koelen en invriezen. In het oude oosten bewaar je door inzouten. Zout gaat bederf tegen, het conserveert. En Jezus noemt ons nadrukkelijk zout van de aarde. Niet zout van de hemel. Het gaat niet over straks. Het gaat over hier en nu en over deze schepping en deze aarde met alles wat er op leeft. Hier mogen wij trouw zijn, bewaren, behoeden. Bijzonder is dat zout is in de bijbel symbool van een verbond. Als twee partijen zich aan elkaar verbonden reikten zij elkaar aan tafel het zout aan. Men sprak dan van een zoutverbond. Ook op offers werd zout aangebracht om daarmee iets aan te geven van volharding, van blijvende trouw en commitment. Als partners in Gods verbond met deze aarde en alles wat er leeft.

Zout kan ook dorst opwekken. Zo werkt dat in de horeca. Er worden wat zoutjes op tafel gezet en daarna wordt de bestelling opgenomen.Zout heeft als uitwerking dat er dorst ontstaat en als Jezus ons zout van de aarde noemt klinkt daarin door dat wij in wie wij zijn bij anderen iets van dorst opwekken.Dorst naar levend water, dorst naar het goede leven.

Zout vervult dus deze vijf functies: reinigen – smaak maken – activeren – bewaren – Dorstig maken.En je begrijpt dat in de oudheid zout enorm waardevol was.De oudste wegen in Europa zijn zoutwegen.In de Romeinse tijd werd je uitbetaald met staafjes puur zout. Zout is in het Latijn Sal,daar komt ons woord salaris vandaan. Dus als Jezus ons zout noemt geeft dat aan dat hij ons op hoge waarde schat. Hij was bereid voor ons de hoogste prijs te betalen Niet met zilver, niet met goed, maar met zijn bloed.Met de prijs van zijn eigen leven.

Zout is dus inderdaad een krachtig beeld.Er gaat van zout op allerlei manieren iets uit en Jezus zegt: jullie zijn zout van de aarde.Omdat ik zo ben en jullie mij volgen,daarom en in die mate zijn jullie dit. Kunnen jullie dit effect hebben. Dragen jullie deze kracht met je mee.

Maar een automatisme is het niet. Het zout kan ook zijn kracht verliezen. Dat zegt Jezus er hier nadrukkelijk bij: Jullie zijn het zout van de aarde. Maar als het zout zijn smaak verliest, hoe kan het dan weer zout gemaakt worden? Het dient nergens meer voor, het wordt weggegooid en vertrapt. Matteüs heeft het over smaak verliezen.Markus gebruikt een woord dat ontzouten betekent.Dat zout niet langer zout is. In Bijbelse tijden werd zout gewonnen uit de zoutzee. De vraag was dan of het om puur zout was. Of dat het vermengd was met algen, mineralen. En hoe meer zout vermengd was met ander spul,hoe minder kracht er van het zout uitging. Kracht verliezen heeft met dosering te maken. Te weinig zout en teveel bij mengsel geeft verlies aan smaak, aan kracht aan impact. Dan is zout niet langer zout maar zijn het korreltjes zonder betekenis.

Dat is dus een vraag aan jou: hoe zit het met jouw zoutgehalte? Hoe puur en zuiver is onze toewijding? Of wordt de stem en de stijl van Jezus te veel en te vaak vermengd met andere stemmen? Ben ik bezig mijn leven als christen zo aan te passen aan deze wereld dat ik daarmee het radicale ervan verlies.Dat ik een flets figuur aan het worden ben.Er van mij eigenlijk geen kracht meer uitgaat. En er dus van al die effecten van zout bij mij niet zo veel te zien, te merken is.

Er zit aan zout ook een andere kant. Zout kan ook in te hoge concentraties voorkomen. Dan is er sprake van verzilting ontstaan er zoutvlaktes waar geen leven is. Zoutpilaren zoals de vrouw van Lot.Versteend en levenloos. Zout is niet bedoeld om samen te klonteren.Zout is bedoeld om verspreid te worden, gestrooid.Dat is de beweging van het christenleven.We zoeken elkaar regelmatig op.Laten ons eigen leven weer op smaak brengen.En laten ons dan weer als zoutkorrels uitstrooien.

In de wereld van de politiek gebeurt het wel dat een partij die vooral oppositie voert ineens de kans krijgt om te regeren. Dat is een spannende move. Het is dan de proef op de som.Het is één ding om van alles te roepen vanaf de zijlijn.Maar kun je het ook laten zien in de praktijk.Kun je verantwoordelijkheid dragen. Belichamen de mensen van deze beweging ook daadwerkelijk dat wat hun leider voorstaat. The proof of the pudding is in the eating

Jezus sticht de beweging van het koninkrijk van God. Het goede leven samen met de hele schepping.En verbonden met alle mensen. En hij roept jou en mij om Hem te volgen en uit te leven waar Hij voor staat.En waar Hij ook zijn leven voor geeft.En Hij zoekt in iedere generatie bondgenoten die daadwerkelijk uitleven waar hij voor staat.En zegt: jullie zijn het zout van de aarde.

Dat is geen oproep tot activisme of moralisme waar je vroeg of laat doodmoe van wordt of finaal op kunt afknappen. Er zit aan zout een mysterieuze kant. Het doet zijn werk in het verborgene en in de stilte. Het zout zelf is onzichtbaar en trekt door het eten.Je ziet het niet, zout is klein en nietig, zout heeft de gestalte van een korrel.Je vindt er uiteindelijk helemaal niets van terug.

Dat is precies de manier waarop Jezus de beweging van zin koninkrijk typeert. Het is zout van de aarde in nederigen van hart,in treurenden en zachtmoedigen,in wie hongert en dorst naar gerechtigheid,in barmhartigen en wie zuiver is van hart. In vredestichters en in wie vanwege gerechtigheid wordt vervolgd.

Het is nogal een tegendraadse manier van leven die haaks staat op de schema’s en patronen van deze wereld en je kunt er van vinden wat je vindt.Maar vergis je niet, het zijn de zachte krachten van het koninkrijk die op een stille, verborgen maar zeer krachtige manier werkzaam zijn als een zoutend zout. Een zo iemand in een gezin, in een team kan langzaam maar zeker de atmosfeer zuiveren.Een paar van zulke mensen geven een straat, een buurt een aanstekelijke voorsmaak van het goede leven. Het is de kracht van het zout dat een lange adem geeft, trouw en draagkracht.In het zorgdragen, bewaren en behoeden van deze aarde en van alles wat er op leeft.

Gespreksvragen:

1. Wat is in deze preek echt een woord voor jou? Leg uit waarom.
2. In de preek worden vijf manieren beschreven waarop zout kracht heeft. Welke herken je bij jezelf het meest? Kun je daar een voorbeeld van geven?
3. Welke van deze vijf effecten komt bij jou het minst uit de verf? Hoe zou je daarin een volgend stapje kunnen maken?
4. Zout kan zijn kracht ook verliezen door teveel vermengd te raken met van alles en nog wat. Een andere valkuil is dat zoutkorrels te veel samenklonteren en dus niet meer verspreid raken. Waar zie je Kruispunt tussen deze twee klippen? En hoe zie je je @home in relatie tot deze twee klippen?
5. Maak met elkaar de balans op van het project het goede leven. Wat heeft het jullie en jou gebracht? Wat neem je er concreet van mee?