Wees heilig (1 Petrus 1,16B)

(1 Petrus 1,16b: Wees heilig, want Ik ben heilig)

Het woord heilig kom je niet heel veel meer tegen in ons alledaagse taalgebruik. Onze auto noemen we soms onze heilige koe. Iets waar je niet aan mag komen. Zoals voor iemand anders de vrije zaterdag heilig is. Iemand die zich overdreven braaf of vroom gedraagt wekt irritatie en zo iemand noemen we een heilig boontje. Over het Nederlands voetbalelftal zou je kunnen zeggen dat het momenteel ontbreekt aan heilig vuur.En als iets absoluut onbespreekbaar is dan noemen we dat een heilig huisje.

In de Bijbel heeft het woord heilig een eigen betekenis. God is heilig en dan bedoelen we dat hij anders is dan wie dan ook. Verheven, bijzonder van een heel andere orde. Voorwerpen, plaatsen, tijden en mensen kunnen ook geheiligd worden. Dan worden ze bijzonder gemaakt. Zijn heilig omdat ze door God daartoe zijn uitgekozen. Hij heiligt een plaats, tijd, gebouw of mens om ze te bestemmen voor Zijn dienst.

En tegelijk is heiliging ook een opdracht. In 2 Kor 7,1 lezen we: laten wij ons reinigen van alle bezoedeling van het vlees en zo onze heiligheid volmaken. En zo’n aansporing vinden we ook in onze tekst: Wees heilig want ik ben heilig. Dat heilig zijn is dus kennelijk iets wat inspanning vraagt. Dat klinkt meteen al door in vers 13: “Omgordt de lendenen van uw denken”. Het herinnert aan de bevrijding uit Egypte. In die allerlaatste nacht moesten de Israëlieten een lammetje slachten en staande opeten. Met de lendenen omgord. Klaar om op weg te gaan naar de definitieve bevrijding. Er is nog een hele reis te gaan. En willen jullie inderdaad tot je bestemming komen en gaan leven als echt vrije en bevrijde mensen, zorg dan dat je je koppie erbij houdt. Heb oog voor de verleidingen om je heen. Doorzie de tijd waarin je leeft. Wees nuchter, verstandig, alert, scherp. En wees heilig. Verderop in de brief wordt dat concreet gemaakt. Dat heeft te maken met je woorden en daden. Met je intenties en omgang met anderen.

Nu zou je kunnen denken: nou, zo’n heilig leven, dat klinkt me te ingewikkeld.Ik doe gewoon lekker mijn ding en dan komt het allemaal wel goed. Laten we het niet te ingewikkeld maken. Dat is voor Petrus geen optie. Want er is immers voor onze vrijheid een enorme prijs betaald, niet van zilver of goud maar met het kostbaar bloed van Christus zelf. Wie zich dat realiseert, bij wie dat echt binnenkomt,kan toch nooit meer simpelweg zijn dingetje doen?

Iemand had een speelgoedbootje gemaakt, een klein bootje. Hij was er trots op en ook aan gehecht geraakt. Op een gegeven moment probeerde hij het bootje op de rivier uit en liet het met het water meestromen. Maar door de stroming dreef het bootje weg en raakte hij het kwijt. Een tijd daarna kwam hij in een winkel en zag daar zijn kleine bootje staan. Hij zei tegen de winkelier: ‘Meneer, dat is mijn bootje!’, maar hij kreeg het niet terug. Hij ging terug naar huis en ging hard werken om het geld voor het bootje bij elkaar te krijgen. Toen hij het geld had, ging hij opnieuw naar de winkel en kocht het bootje. Toen hij de winkel uitstapte zei hij terwijl hij het bootje tegen zich aandrukte: ‘Nu ben je dubbel van mij, want ik heb je gemaakt en ik heb je gekocht’.

Het is van belang om bij heiliging te bedenken dat het niet alleen gaat om geheiligd worden ván. Maar ook om geheiligd te worden tot. Dat God er een bedoeling mee heeft. Als Hij zegt: weest heilig, want Ik ben heilig,ligt daar het verlangen onder dat we geheiligd worden en zo geschikt worden om hem te dienen. Dat we niet alleen nee zeggen op momenten dat dat nodig is maar dat we ook ja zeggen en ja doen als God dat vraagt. Dat we steeds meer van God zichtbaar te maken. Niet alleen in hoe we leven, maar ook in wie we zijn. Merk op dat er staat: wees heilig… en niet: leef heilig of doe heilig. Je proeft er het verlangen in van Gods kant dat wij weer beelddragers zullen zijn van hem en mensen in ons leven aflezen wie God is en wil zijn.

Heiliging zijn staat voor de manier waarop God ons karakter wil vernieuwen, vormen en kneden. Je houdt je persoonlijkheidsstructuur en gedragsvoorkeur. Volgelingen van Jezus worden niet allemaal dezelfde types.Denk bij karakter aan zoiets als karaktervolle wijn.Dat is wijn die zijn goede smaakeigenschappen op krachtige wijze laat proeven. Wijnen kunnen heel verschillend zijn van smaak en in die verscheidenheid toch stuk voor stuk karaktervol zijn. Bij heiliging wordt ons leven en wie wij zijn op smaak gebracht. En daarin doet je hele leven mee. Je omgang en wandel met God. Je dagelijkse leven met zijn zorgen en vragen. Verleidingen van buitenaf, begeerten van binnenuit. En het vinden en uitvoeren van de opdracht waar God jou voor bestemd en waar hij jou voor vormt.

Om ons te vormen en te kneden gebruikt God ons gewone dagelijkse leven. Hij brengt ons in bepaalde situaties die me confronteren met mezelf en zo houdt God me een spiegel voor. En in zulke situaties leert Hij ons het nieuwe leven. Geduld opbrengen, vriendelijk zijn, compassie hebben,liefhebben, dienen, luisteren, vertrouwen, hopen.We zien in de Bijbel hoe dat proces werkt. Abram/Abraham gaat in zijn leven een weg met God die louterend werkt. Hij volgt de stem van God, wordt weggeroepen. Leert vertrouwen op de belofte die lange tijd onvervuld blijft.Abrahams geloof is niet altijd even sterk, zijn keuzes zijn niet altijd zuiver, maar je proeft door de verhalen heen wel ontwikkeling, groei. Wat tot uiting komt als hij bereid is en in staat om zijn eniggeboren zoon Izak los te laten en op het altaar te leggen.

Jozef is als meest geliefde zoon van vader Jakob een verwende narcistische figuur, die geen flauw idee heeft wat zijn woorden uitrichten. Hij komt terecht in Egypte en door alles heen ondergaat hij een proces van loutering, heiliging. Wanneer zijn broers zich bij het paleis van de farao melden, is hij niet meer zo self-centered dat hij meteen zijn wraak op hen botviert. Hij worstelt met gevoelens van boosheid maar leert om alles te bezien vanuit Gods perspectief.Kan over zijn eigen pijn heenstappen en wordt zo een krachtig figuur, een bron van zegen.

Mozes’ leven laat een soortgelijke lijn zien. Als een arrogant prinsje belandt hij als herder in de woestijn waar hij jarenlang wordt gekneed en gevormd tot ‘de meest zachtmoedige mens op aarde’. Zo ontwikkelt hij een intense vriendschap met God en leid hij velen in de vrijheid. Zo zijn er nog meer mensen aan te wijzen die in de loop van hun leven door God geoefend werden in het leven met Hem. Vaak werden ze ook voorbereid op een taak waartoe God hen riep. Geheiligd van en geheiligd tot. Gelouterd werden, gezuiverd, geheiligd.Ook in de geschiedenis van het volk Israël als geheel zien we dat proces van loutering, heiliging. Vooral de reis door de woestijn van het volk Israël wordt in verschillende gedeelten beschreven als een belangrijke periode van opvoeding en training. In Exodus 13:17 lezen we dat God overweegt dat het niet verstandig is voor Israël om de kortste weg te nemen naar Kanaän, omdat ze niet zijn voorbereid op een leven in vrijheid en verantwoordelijkheid in het beloofde land. Daarom leidt God hen door de woestijn.

Deuteronomium vertelt dat Mozes op de drempel van het beloofde land het volk herinnert aan Gods grote daden en aan de weg van de beproevingen, waarop God hen heeft gebracht. God deed dit om hen op te voeden: ook moet u heel de weg in gedachten houden waarop de HEERE, uw God, u deze veertig jaar in de woestijn geleid heeft, opdat Hij u zou verootmoedigen, en u op de proef zou stellen om te weten wat er in uw hart was, of u Zijn geboden in acht zou nemen of niet.

Gods bemoeienis heeft lang niet altijd tot gevolg dat mensen gehoorzamen. Er is ook sprake van terugval of van een grote hardnekkigheid. Het is geen automatisme dat Gods weg een zuivering van het karakter met zich meebrengt. Maar zo kan het wel uitwerken. Psalm 66 kijkt terug op deze periode en zingt. Want Gij hebt ons getoetst, o God, ons gelouterd, gelijk men zilver loutert. Mooi woord is dat: gelouterd. Van Dale zegt: iemand die door ervaring beter is geworden. Ze spreken we over een gelouterde politicus of ook wel over een gelouterde voetballer. Iemand die door alle seizoenen is heengegaan, geworteld is geraakt, geoefend.

We lezen vanavond de brief van Petrus. En juist hij is in de evangeliën een soort van instapfiguur. Waar de lezers zich mee kunnen identificeren. Hij had veel gezag en invloed en was in Rome als martelaar gestorven. Maar in de evangeliën zie je hoe hij wordt gevormd. Hij is er een man met een grote mond en een klein hartje. En hij faalt in zijn streven om Jezus te volgen. Toch krijgt juist ook hij na de opstanding een 2^e kans. En vervuld door de Geest ziet zijn leven er ineens heel anders uit en komt hij tot zijn bestemming als een krachtige navolger van Jezus.

En daar hebben we het geheim van een geheiligd leven. Dat krijgt pas echt goed gestalte als de Geest de ruimte krijgt. Wij mensen bestaan uit ziel, geest en lichaam.En de vraag is welk deel het voor het zeggen heeft. Wie zich laat leiden door zijn eigen verstand of gevoel of wil of zich laten leiden door lichamelijke behoeften wordt door de Bijbel vleselijk genoemd. (1 Kor 2).We laten ons dan leiden door onze smaak, onze voorkeuren, onze eigen inzichten en instincten, onze opvoeding etc. Maar als onze geest de woonplaats mag zijn voor de Heilige Geest.Als we op de plek waar onze gedachten opkomen leren om gevoelig te worden voor de influistering, de aansturing van Gods Geest dat worden we geestelijke mensen. En Romeinen 5,1 zegt: zovelen als er door de Geest worden geleid die mogen kinderen van God worden genoemd. Die niet meer naar het vlees wandelen, maar naar de Geest. Waar de Geest echt ons leven kan sturen En we groeien in leren luisteren naar Gods stem kunnen we een geheiligd leven leiden.

Bij zendingswerk in afgelegen streken trokken pioniers de jungle in om daar waar zij welkom waren mensen in contact te brengen met het evangelie. Als er vrucht was en mensen tot geloof kwamen kwam er een soort kliniek, een schooltje en een kerkje. En als de tijd er rijp voor was werd er midden in de jungle een landingsstrip gemaakt. Bomen gekapt, stenen verwijderd zodat een vliegtuigje van de MAF kon landen. En als dat eenmaal kon gebeuren, dan begon het nieuwe leven pas echt. Vanuit die landingsplek werden er allerlei middelen ingevlogen waarmee de hele omgeving kon worden gezegend. En zo is het met de Heilige Geest. Die zoekt in onze geest een landingsplek om daar op ons te rusten. Niet bij vlagen maar constant en blijvend.

Om ons te heiligen komt God zelf in ons wonen. Met zijn Heilige Geest om ons te zegenen met gaven Bv. gebed, gastvrijheid, zielzorg, leiderschap etc. En in ons ook vruchten te laten groeien. Liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing. Deze vruchten liggen op de laag van ons karakter. Deze vruchten produceren we niet zelf, maar mogen in ons rijpen, bloeien en groeien. Organisch dus en niet door mijn gezwoeg en geploeter. Wie van huis uit een driftkop is mag zachtmoedigheid leren. Verlegen onzekere mensen ontwikkelen vrijmoedigheid. Een impulsief type mag leren om standvastig te worden.

Als je slordig, haastig leeft en vooral put uit je eigen verstand, gevoel en wil ben je niet bruikbaar voor de dienst aan God. Je kunt dan een harde werker zijn en een aardig iemand en je doet wellicht geen vlieg kwaad. Maar God de Heer kan met jouw leven niets. Hij kan je niet bewonen en besturen.Er is in jou niets te zien van wie God is en jouw leven draagt dan niet bij aan het koninkrijk. En andersom is het ook zo. Dat wie zich laat reinigen en heiligen. Die mag steeds meer een tempel zijn van de Geest

Zoals de ark van het verbond een gouden deksel heeft waar twee cherubs de wacht hielden en daar tussen die cherubs daar woonde de Heer, blijvend. En waar de ark kwam, daar kwam iets van God mee. In de nieuwe bedeling is ieder mens bedoeld om zo’n woonplaats van God te zijn. Is er in uw jou en mijn leven zo’n heiligdom en krijgen wij de opdracht op dat heiligdom te bewaken, paraat, waakzaam zodat niets ons zal beroven van de inwoning van de Geest. Tegen wie zo leeft zegt de apostel Petrus in deze zelfde brief: op jou rust de Geest van de heerlijkheid, op jouw rust de Geest van God. Je bent een mens met een duif op je schouder. En waar je ook gaat, draag je iets van God met je mee. En draag je ook iets van God uit.

Leestip: Ds, Sjaak van den Berg (IZB) – karaktervorming