Wat is wijs? (Lukas 6:46-49)

(Lukas 6: 46-49 – luisterlied: Maak ons hart onrustig, SvG)

Stel u voor, een magnifieke camping ergens in een prachtig dal diep in Frankrijk. Een wat ouder echtpaar en een jong stel komen op dezelfde dag rond de middag aan en hun kampeerplekken blijken naast elkaar te liggen aan de rand van de camping vlak bij de rivierbedding waar een heerlijk helder beekje vrolijk in kabbelt. En hoewel het midden op de dag is en dus nogal heet gaan beide stellen zich op hun plek installeren en beginnen zij met het opzetten van hun tent.

Het oudere stel sleept met vereende kracht een zwaar pakket van zo’n 60 kilo uit de auto. Je ziet het meteen, dat is een echte oldschool De Waardtent. Een klassieke tent compleet met tentstokken, degelijke zeilen,scheerlijnen en maar liefst vijftig haringen en grondpinnen. De bodem is kurkdroog en keihard en het is dus een heidense klus om al die haringen en grondpinnen diep genoeg in te slaan. Het zweet gutst van hun lichaam en af en toe gaan ze er even bij zitten om bij te komen van hun geploeter. Kom op schat, nog even doorbijten, nog maar 35 haringen te gaan. En met enige verbijstering kijken ze af en toe naar de buren.

Want het jonge stel naast hen heeft het een stuk minder zwaar. Zij halen een lichtgewicht 2 seconds pop-up tentje tevoorschijn. Een super handig easy dingetje dat je zo opblaast. In plaats van zware tentstokken wat rubberen slangen.Geen zware degelijk tentdoeken maar polyster in knallende kleuren. Het hele geval staat in enkele minuten overeind, er komt nauwelijks een haring of scheerlijn aan te pas. Een-twee-huppekee en klaar is Kees. Kamperen 2.0 kan beginnen. De tuinstoeltjes worden uitgeklapt,de koelbox gaat open en met een koud biertje proost het jonge blozende stel op het begin van een mooie vakantie. Terwijl een eindje verderop het oudere stel nog een paar uur verder ploetert.

Maar u voelt wellicht al nattigheid. Een paar dagen later loopt de broeierige hitte uit op een hevig onweer.Het dondert, het bliksemt, de liefelijke vallei verandert in een donker dal en vanuit het niets valt daar de regen werkelijk met bakken uit de lucht. Langs de berghellingen spoelt het water naar beneden het dal in Het vrolijk kabbelende beekje verandert in een woeste stroom. Het 2 seconds pop-up tentje blijkt op geen enkele manier bestand tegen de wind en het water. Je blaast het vrolijke trendy gevalletje kennelijk niet alleen in enkele minuten op maar in dezelfde tijd ook compleet omver. Het jonge vrolijke stel staat daar midden in de storm letterlijk en figuurlijk in hun hemd terwijl even verderop de stoere wat ouderwetse DeWaard-tent in volle glorie moeiteloos overeind blijft staat.

Dat is ongeveer de gelijkenis van de wijze en de dwaze bouwer in kampeertaal. De twee bouwers liggen in Jezus gelijkenis erg dichtbij elkaar. Zo op het eerste gezicht is er weinig verschil tussen beiden. Beiden bouwen ze een huis, dat er van buiten identiek zal hebben uitgezien. Alle kans dat ze met dezelfde bouwtekening en dezelfde materialen hebben gewerkt. Veel huizen in Jezus dagen zagen er volstrekt identiek uit. Beiden zijn op het juiste moment begonnen met hun bouwproject, in de zomer als het warm is en droog en ruim voordat de herfstregens gaan komen. Beiden zullen goed hebben gezocht naar een geschikte bouwplek. En dat valt nog niet zo mee. Want in de zomer is nog niet zo gemakkelijk om het verschil te zien tussen rotsgrond en zandgrond. In het Oosten is in de droge tijd ook zandgrond, vermengd met klei, keihard en je kunt je dus zomaar vergissen en denken dat je op rotsgrond bouwt terwijl bij nader inzien de harde ondergrond bestaat uit zand en klei. Er is onderscheidingsvermogen voor nodig, een geoefend oog. Geduld om zo diep te graven en te hakken tot je echt zeker weet dat je de rotslaag hebt bereikt.

Je huis bouwen is hier een metafoor voor je leven inrichten. Het staat voor hoe je in het leven staat. Tja, en wat is dan wijs? Daar heeft de Bijbel veel aandacht voor. Wijs betekent in de Bijbel dat je je vooruitdenkt en kijkt. Wijs is dat je je realiseert dat de keuzes die je nu maakt uiteindelijk bepalend zijn, gevolgen hebben voor straks, voor later. Wijs is dat je dat je kunt onderscheiden waar het op aan komt, dat je je doel voor ogen houdt en je helder hebt wat er nu nodig is, wat van je gevraagd wordt om dat doel te bereiken. Wijs is dat je de zaken doorziet, verder kijkt dan je neus lang is.

Wijsheid en dwaasheid heeft in de Bijbel vaak te maken met timing, met het vinden van de juiste tijd en de juiste plaats. De dwaze bouwer start te gretig, te haastig, te vroeg en wil al beginnen met het leuke aantrekkelijke werk van de opbouw terwijl de taaie zware klus van graven, hakken en verdiepen nog niet af is. De wijze bouwer brengt geduld op en zelfbeheersing. Kan afzien en besteedt meer tijd aan het ondergrondse, wat onzichtbaar is. Terwijl de dwaze bouwer zich liefst bezig houdt met de buitenkant met wat gezien wordt.

Jezus past deze gelijkenis zelf toe op het leven van zijn hoorders. De wijze bouwer, zegt Jezus, is hij of zij die bij me komt, naar mijn woorden luistert en ernaar handelt. Wijs wordt je, volgens Jezus, als je er iedere dag voor kiest om in talloze kleine keuzemomenten te leren zien en doen wat Jezus van je vraagt.

Dwaas ben je, zegt Jezus, als je tevreden bent met een indruk, een idee, een gevoel.Als je wat je hoort en leert van Jezus niet door vertaalt naar je doen en laten. Dat is overigens wel begrijpelijk. Want zolang je je beperkt tot denken en voelen heeft niemand er echt last van en vind iedereen het best. Maar als je het ook echt wil gaan uitleven en gestalte geven krijg je te maken met weerstanden. Bij jezelf, bij mensen die heel dicht bij je staan. Want als jij echt stappen zet en keuzes maakt, doet dat ook een appél op hen.

Het is een grote valkuil voor iedere christen, voor iedere gemeente. Dat we ergens wel ruimte hebben voor woorden van God, dat we er ook echt wel nadenken over die dingen. Dat we zelfs ook regelmatig een ervaring op doen, een fijn gevoel krijgen.Rust, vrede, vreugde, hoop ervaren in ons geloof. Maar dat we eigenlijk nooit toekomen aan ernaar handelen.

Een tijd terug vond er een drama plaats in een circus in Milaan. De circustent zat stampvol en de voorstelling was begonnen. Het moment brak aan waarop de wereldberoemde clown zou opkomen en zijn act zou gaan doen. Heel veel mensen waren juist voor hem gekomen. Maar net voordat hij opkwam brak achter de coulissen een hevige uitslaande brand uit. De clown zag de vlammen, rende het toneel op en begon hard te schreeuwen: brand, er is brand! De mensen applaudisseerden. Wat een optreden dachten ze. Wat zit deze man in zijn rol zeg! De clown zag deze reactie en ook het vuur en riep nog harder dat de mensen zich uit de voeten moesten maken. Iedereen vond het een steengoede act. Maar niemand deed at hij zei, niemand stond op, en niemand ging weg. En zo kwamen die avond in Milaan veel mensen om, omdat niemand zijn woorden serieus nam.

Als Jezus een poos met de mensen is opgetrokken zegt hij: Waarmee zal ik de mensen van deze generatie vergelijken? Ze lijken op ​kinderen​ die op het marktplein zitten en elkaar toeroepen: “Toen we voor jullie op de ​fluit​ speelden, wilden jullie niet dansen, toen we een klaaglied zongen, wilden jullie niet ​rouwen.”

Wijsheid is daar waar horen en doen samengaan. Wie blijft steken in horen blijft in wezen de oude en begint nooit echt aan een nieuw leven. Wie niet weet wat horen is en vooral een doener is loopt zomaar de kans te verzanden in activisme, moralisme of wetticisme waar je doodmoe van wordt en vroeg of laat op afbrandt. Het is mooi om erop te letten wat Jezus hier precies zegt: Wijs is hij, is zij die bij me komt, naar mijn woorden luistert en ernaar handelt. Wat wijs is zegt Jezus is dat je eerst bij mij komt en als je bij mij bent luistert naar mijn woorden. En als je mijn woorden echt hebt gehoord,niet alleen met je oren maar ook met je hart. Dan komt het aan op ernaar handelen.

Deze gelijkenis staat aan het einde van de bergrede. En handelen naar Jezus woorden betekent hier dus eerst en vooral in de praktijk brengen wat Jezus in de bergrede heeft onderwezen: Leven met een zacht en zuiver hart. Ruimhartig geven aan wie iets van je vraagt. Barmhartig zijn zoals je hemelse vader barmhartig is. Als de wijze bouwer deze woorden werkelijk goed gehoord heeft zal hij zijn stevige en solide huis geopend hebben voor zijn minder wijze buurman wiens leven door ongelukkige keuzes op losse schroeven is komen te staan. En die solide, veilige en comfortabele DeWaard-tent, die gaat open om ruimhartig plaats te bieden aan wie in de stormen van het bestaan averij heeft opgelopen.

Vroeg of laat komt het er in ieders leven op aan. Dan steekt er in enige vorm een storm op en wordt je leven getest, gewogen, beproefd. En dan wordt duidelijk of je inhoud hebt. Of je gefundeerd ben. Of je ook onder druk kunt blijven denken en handelen vanuit je geloof.Omdat je jezelf daar een leven lang iedere dag in hebt geoefend. Die leerschool van steeds opnieuw bij Jezus komen, naar zijn woorden luisteren en daar dan ook naar handelen.Dat geeft je leven houvast, stevigheid en een warm en ruim hart.