Sta op en schitter!
(Matteus 5,14-16 en Jesaja 60, 1-3)
Ik was pas op Schiphol om iemand op te halen. En in afwachting van mijn gast liep ik een boekhandel in. Ik kwam er een heel aardig boekje tegen met tips over het omgaan met Nederlanders. Het boekje is bedoeld voor buitenlandse gasten en wil hen helpen om te leren begrijpen hoe Nederlanders in elkaar zitten. Hoe wij denken en communiceren. En als je dit boekje als Nederlander leest. Dan kijk je in als het ware even in de spiegel. Ik vond dat wel een grappige ervaring. Het boekje met tips had als titel: Doe maar gewoon. De Engelse versie heet: act normal!
Ik moest denken aan mijn vader, die dat ook echt heel vaak zei: Doe maar gewoon, jongen, dan doe je gek genoeg. Je komt ‘m tegen tot in de Tweede Kamer: Wilders roept tegen Rutten: doe ’s ff normaal man! En het antwoord van onze MP is dan: Doe zelf ’s ff normaal man. Sinds die opmerkelijke dialoog kun je T-shirts komen met daarop deze zin: doe’s ff normaal man. Onze volksaard in één zin samengevat.
In dat boekje kwam ik allerlei voorbeelden tegen van de manier waarop we in Nederland het graag klein maken, klein houden. We houden van normaal, van gewoon en willen niet teveel opvallen. Ik las bijvoorbeeld deze tip: als je in Nederland iemand een kadootje geeft.Schrik dan niet als hij of zij zegt: dat had je nu niet moeten doen. Dat is namelijk hoe een Nederlander zijn dankbaarheid toont. Of een eindje verder in het boekje: de Nederlander is meestal niet erg uitbundig.Als hij zeer tevreden is zegt hij: ik ben niet ontevreden. Een uitstekende film noemt hij ‘niet slecht’. Als hij uw idee briljant vindt zal hij zeggen ‘Daar zit best wat in’.Vraag je een Nederlander hoe het met hem gaat,dan zal hij negen van de tien keer zeggen: Ik mag niet klagen. En nog een laatste voorbeeld: als een Nederlandse vrouw een compliment krijgt van een andere vrouw over haar mooie nieuwe jurk heb je alle kans dat ze zal zeggen dat het echt een koopje was. Misschien noemt ze zelfs de prijs. En daarmee probeert ze het vooral klein te houden en gewoon te blijven. U herkent het patroon welllicht.En u kunt het vast aanvullen met andere voorbeelden.
En dan is daar dat woord uit Jesaja 60: sta op en schitter! Sta op en schitter! En als Nederlander is je eerste reactie: Nou zeg: sta op en schitter! Mag het ook een onsje minder zijn? Dat zullen de mensen die deze woorden voor het eerst hoorden ook hebben gedacht. Zij waren net terug uit ballingschap. Jeruzalem lag nog in puin. De muren waren nog niet opgebouwd. En er stond ook nog geen nieuwe tempel. En de mensen leken ook niet erg veranderd. Hun harten waren nog net zo hard als vroeger. Het valt allemaal behoorlijk tegen. Zo schitterend is het allemaal niet. En toch klinkt juist dan en juist daar dit woord van God. Sta op en schitter, je licht is gekomen. Over jou schijnt de luister van de Heer. Duisternis bedekt de aarde en donkerte de naties. Maar over jou schijnt de Heer…. De duisternis wordt niet ontkend. Het leven valt zeker niet altijd mee. Het is inderdaad vaak een rommel, een bende, een puinhoop. En van Gods nieuwe wereld zie je soms zo weinig. En ook in je eigen hart, in je eigen leven kan het soms best donker zijn, en somber. En kan er over je leven iets van een sluier liggen. Van huis uit is het bij ons van binnen koud, kil, donker en valt er bijzonder weinig uit te stralen.
Maar er is in die duisternis ook een lichtpunt. Het lichtpunt van Gods aanwezigheid. Dat in Christus Jezus helderder is gaan stralen dan ooit tevoren. En nu is de oproep om op te staan en in dat licht te staan. Om dat licht op te vangen en te weerkaatsen. Sta op en schitter. Dat is de actieve vorm. Je kunt het ook passief vertalen: Sta op en wordt verlicht. In een donkere tijd en een duistere wereld zoekt God mensen die op staan en in dat licht van Christus gaan staan om dat licht op te vangen. In dat licht te leven en dat licht ook uit te stralen.
Jezus sluit bij deze oproep aan als hij in de bergrede zegt: Jullie zijn het licht van de wereld. Een stad die boven op een berg ligt kan niet verborgen blijven. Men steekt ook geen lamp aan om hem vervolgens onder een korenmaat weg te zetten. Nee men zet hem op een standaard zodat hij licht geeft voor ieder die in huis is. Zo moet jullie licht schijnen voor de mensen opdat ze jullie goede daden zien en eer bewijzen aan jullie Vader in de hemel.
Jezus zegt hier niet dat wij ons best moeten doen om licht te worden. Hij roept ons niet op om licht te produceren. Jezus zegt: jullie zijn(!) het licht in de wereld. Als je aan mijn voeten zit, als je werkelijk mijn leerling wilt zijn en mij wilt en durft te volgen. Dan ben jij een lichtje in deze wereld. Verstop jezelf dan niet, maak je niet onnodig klein. Maar laat je licht schijnen voor de mensen. Weer dat passieve en tegelijk actieve. Laat je licht schijnen. Verstop het niet. Zwak het niet af. Maak het niet klein.Maar laat je licht schijnen.
In de bergrede legt Jezus uit hoe je dat doet. Door te leven zoals Jezus dat doet. Mee te gaan in de tegenbeweging van het koninkrijk van God. Nederig van hart te zijn, zachtmoedig, barmhartig. Vredestichters met een hart dat zuiver is en dat hongert naar gerechtigheid. Die prediking van het koninkrijk staat haaks op ons ‘doe maar gewoon’. Want wie Jezus durft volgen gaat nu juist verder dan het gewone. Gaat een tweede mijl, keert de andere wang toe en heeft zijn vijand lief.
En dat zegt Jezus tegen de groep mensen om zich heen. Een verzameling van heel eenvoudige gewone mensen. Mensen met weinig macht, weinig invloed, weinig status. Niet per se super getalenteerd of opvallend begaafd. En juist tegen deze heel gewone kwetsbare mensen zegt Jezus:jullie zijn het licht van de wereld, laat je licht schijnen. Jullie kunnen het verschil maken in deze wereld.
Iemand liep eens over een markt en zag daar een heel klein meisje lopen met in haar hand een werkelijk reusachtige roze suikerspin. Je zag eigenlijk alleen nog maar de suikerspin met daaronder uit twee beentjes. En de man vroeg aan het meisje: Gaat dat wel lukken joh? Kun jij als zo’n klein meisje zo’n enorme suikerspin opeten? Het meisje keek de man aan, knikte beslist en zei zonder enige aarzeling: Ja, dat kan ik, want ik ben van binnen veel groter dan van buiten… Ik ben van binnen veel groter dan van buiten.
En dat is eigenlijk ook wat doorklinkt in wat Jezus zegt. Jullie zijn dan misschien zo op het oog heel gewone mensen. Maar van binnen is dat heel anders. Paulus vergelijkt zichzelf met een aarden kruik die volop is gebruikt en allerlei barsten heeft. Maar in die kruik zit een heel kostbare schat. Daar schittert onvoorwaardelijke liefde. Daar fonkelt iets van onuitblusbare hoop.Daar glanst een stil en vast geloof in God.
En nu zegt Jezus, wat zou het zonde zijn als dat licht dat van binnen schijnt en schittert,verborgen zou blijven, weg gestopt, verdoezeld. Uit verlegenheid, uit valse schaamte.Nee, laat het schijnen voor de mensen. Zodat zij jullie goede daden zien en eer bewijzen aan jullie Vader in de hemel. Er zit in jullie een geheim dat zo krachtig is dat het mensenlevens blijven kan veranderen.
Je licht laten schijnen, dat zit ‘m niet zozeer In spektakel, in kabaal of in grote woorden.Je licht laten schijnen en schitteren heeft vooral te maken met een manier van zijn. Met een manier van zijn, een grondhouding. Een eenvoudig leven in het licht van Christus. Dat dan op allerlei manieren naar buiten komt. In onze houding, onze lichaamstaal, ons doen en laten. Jezus noemt hier vooral ‘onze goede daden’. De dingen die we doen, praktisch, iedere dag.
De bekende theoloog Van Ruler heeft eens gezegd: ‘de liefde is een toverstaf… die alles aanraakt en onder stroom zet en leven geeft aan de dingen. Gods leven.’ De meest eenvoudige handeling een luisterend oor, een bemoedigend woord.Een hand op je schouder, een beker koud water.Als zoiets simpels wordt aangeraakt door de toverstaf van de liefde dan krijgt het daarmee iets oneindig kostbaars iets van blijvende waarde en betekenis. Een oud lied zegt dat zo: Niets is hier blijvend, niets is hier blijvend, alles, hoe schoon ook, zal eenmaal vergaan; maar wat gedaan is uit liefde tot Jezus dat houdt zijn waard’ en zal blijven bestaan. Alles wat gedaan is uit liefde tot Jezus dat heeft eeuwigheidswaarde.
Misschien zouden we eens wat minder vaak tegen elkaar en tegen onszelf moeten zeggen: Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Laten we in plaats daarvan elkaar herinneren aan de woorden van Jesaja en van Jezus. Jullie zijn het licht van de wereld. Laat je licht schijnen. Sta op en schitter.