Snow globe
(Filippenzen 2: 1-11)
Kerst doet me dit jaar denken aan een snow globe, een sneeuwbol. Zo’n glazen bol met daarin een wereldje in miniatuur. Een winters landschap, een huisje, mensjes, dieren. Als je de bol omdraait en schudt zie je sneeuw die door de bol heen dwarrelt en heel langzaam neerdaalt op het huisje, de mensen en de dieren en alles bedekt onder een witte deken
Als kind fantaseer je dat je de sneeuwbol binnenglipt en in dat winterwonderland op avontuur gaat. Zoals in Narnia het land achter de kleerkast. De sneeuwbol als venster op een andere wereld die op je ligt te wachten.
Eigenlijk leven wij als mensjes in en op zo’n kleine bol. Er is een beroemde foto van de aarde gemaakt in 1990 door de ruimtesonde Voyager I op een afstand van 6 miljard kilometer. De foto laat zien hoe miniscuul klein de aarde is in verhouding tot de uitgestrektheid van het heelal. De foto kreeg als naam mee: a pale blue dot. Oftewel: een bleek blauw stipje. Dat wit-blauwe bolletje is niet meer dan een piepklein knikkertje in een immens universum. Een universum waarin we tot nu toe geen enkele andere planeet hebben gevonden waarop wij mensen zouden kunnen wonen.
In een boek van de schrijver J.B. Philips leidt een oudere engel een jonge engel rond in het universum. Ze bekijken ronddraaiende melkwegstelsels en schitterende zonnen en zweven samen door de oneindige ruimte. Tot zij tenslotte aankomen in een bijzonder melkwegstelsel van vijf miljard sterren.
Als zij dichterbij de planeet komen die wij zon noemen en bij de planeten die daarom heen draaien wijst de oudere engel op een kleine, nogal onbeduidende bol die heel langzaam om zijn as draait. Voor de jonge engel die nog helemaal is vervuld van de grootsheid en pracht van wat hij gezien heeft ziet deze kleine planeet er net zo saai uit als een vuile tennisbal.
Ik wil dat je vooral deze goed bekijkt, zegt de oudere engel, terwijl hij met zijn vinger wijst naar die kleine bol. Wat is er eigenlijk zo bijzonder aan?, vraagt de jonge engel. Hij is klein en erg vuil, een vijfderangs bolletje zou ik zeggen.
Nou vergis je niet, vergeet het nooit meer zegt zijn mentor. Dit is de planeet waarop onze verheven en heerlijke vorst persoonlijk afdaalde en een van de schepseltjes werd die daar rondkruipen op de rondzwevende bol. Hij daalde af om hen te bezoeken met als doel ze te verhogen zodat ze zouden worden als Hijzelf. De leerling-engel bleef nog een poos verbijsterd staren naar dat wit-blauwe bolletje dat daar langzaam om zijn as draaide.
Even terug naar de snow globe. Die werd ooit uitgevonden door een Oostenrijker in de 19e eeuw die een extra heldere lichtbron ontwikkelde voor in een operatiekamer. Een bol met vloeistof en daarin reflecterende deeltjes die het licht zouden weerkaatsen en versterken. De deeltjes in de bol deden hem denken aan sneeuw en hij plaatste er toen figuurtjes in.
De sneeuwbol als onderdeel van een ingreep, een interventie, een operatie.. Is dat niet waar kerst over gaat? In Filippenzen 2 lezen we over Christus Die de gestalte van God had en afstand deed van zijn positie en de gestalte aannam van een dienaar en gelijk werd aan de mensen.
De eeuwige hoog verheven God Die zijn hemelse heerlijkheid verruilt, Zichzelf leeg heeft gemaakt, zegt de Bijbel. Zeg maar, gekrompen en geslonken is tot een miniatuur van zichzelf om de kleine aardbol binnen te gaan en daar een van ons te worden.
De kerstverhalen maken de bol zo klein mogelijk. Het begint met een meisje dat zwanger wordt. In de kleine beschutte bol van haar baarmoeder hechten zich cellen, ze vormen een klompje. En uit dat mini-klompje cellen vormt zich een klein kwetsbaar mensenkind
Vanuit de hemel hebben de engelen toegekeken hoe de Heer van de hemelse machten geboren wordt en opgroeit in die kleine vervuilde bol en zich onder de mensen begeeft. Er is daar voor hem niet veel plaats. De meeste mensjes hebben genoeg aan zichzelf, betoverd door andere glitters. Opgesloten in hun eigen mentale bol
De mensenzoon gaat schudden. Soms zachtjes, soms krachtig en stevig. Keert denkbeelden ondersteboven, stuit op verzet en vijandschap. Veel mensjes keren zich tegen hem en de bol waar hij in binnenging en waarin hij tot het uiterste gaat kleurt rood van zijn bloed.
Waar ben ik zelf in dit verhaal? Een oud en erg mooi kerstlied zingt: Ver van de troon der tronen en 's hemels zonneschijn - wilt Ge onder mensen wonen, der mensen broeder zijn. - Met God wilt Ge ons verzoenen, tot God heft Ge ons omhoog - en onder millioenen, hebt Gij ook mij in 't oog.
Steeds als ik iets opvang van de Mensenzoon, als Zijn pad het mijne kruist, in een woord, een verhaal heeft hij dit effect op mij. Dat hij mijn blik omkeert. Dat ik vaak zelf ondersteboven wordt gekeerd. Hij schudt mij op. Hij schudt mij wakker. Hij schudt mij leeg. Tot de bodem van mijn ziel zichtbaar wordt. Mijn diepste angsten , mijn verborgen wonden. Mijn schaduwkanten, mijn falen en tekortschieten. En dat alles wordt door Hem genadig bedekt. Zoals in een sneeuwbol alles wit wordt. Al zijn je zonden rood als scharlaken, ze worden wit als sneeuw, al zijn ze rood als purper, ze worden wit als wol.
In Utrecht, aan de Kromme Nieuwegracht, staat in de gevel van het Paushuis in een nis een Christusbeeld. Het beeld heet: Christus Salvator Mundi. Christus houdt in zijn linkerhand een aardbol vast. In soortgelijke afbeeldingen is deze bol steevast van kristal. Breekbaar dus. Een kristallen bol die wordt bekroond door een kruis dat er bovenop staat. En met zijn andere hand maakt Christus over deze bol een zegenend gebaar.
Het beeld stelt me gerust, geeft me moed. De bol waarin het zo kan stormen, die mij vaak overweldigt. Waarin ik het spoor soms bijster raak, waarin ik ook zelf vuile handen maak. De bol die kraakt in zijn voegen, vervuild is en uitgeput raakt. Die bol draagt Hij en zegent Hij. Ondanks alles is en blijft Hij Christus Salvator Mundi: Christus, Redder van de wereld.
Ik las eens over iemand die bezig was met een houten puzzelbol. Hij kreeg het geheel maar niet passend. Tot hij ontdekte dat er één sleutelstuk was. Het had de vorm van een kruis en dit kruisvormig deel vormde het dragend hart van deze puzzelbol. Die toen alle stukken op hun plek zaten een complete aardbol voorstelde. Zo is het kruis van Christus niet zomaar een event maar een beslissende interventie. De man aan het kruis verzoent en draagt deze hele aardbol. En godzijdank daarmee ook mijn leven.
Misschien is het allemaal wat aan de zware kant voor kerst. De kerstdienst van Hill Song Amsterdam had dit jaar een lichter einde. Terwijl als slotlied joy to the world werd gezongen daalde op de zingende gemeente ineens een regen neer van dwarrelende zilveren confetti. Alsof de hemel zich ineens even opende en je er bedekt werd met Zijn vrede en vreugde. Een collega beschreef dat haar twee tienerdochters allebei stiekem wat stukjes zilverconfetti opraapten en het wegstopten in hun broekzak. Om het een beetje bij zich te houden, zeiden ze. Een snippertje van het wonder, als reminder voor donkere dagen.