Luisterend leven
(Exodus 13: 20-21; Numeri 9: 15-23 en Handelingen 16:6-10 – bijpassend filmpje ‘Wolkenwachter’)
Ik zal er zijn, met die naam maakte God zich bekend. Het is niet alleen maar een fraaie naam. Het is ook een levende werkelijkheid, een realiteit. De Israëlieten zijn nog maar net weg uit Egypte of daar is een kolom van wolken en vuur die voor hen uittrekt en hen de weg wijst. In deze wolk- en vuurkolom is de Heer zelf aanwezig. De Israëlieten zijn op hun tocht nergens en nooit alleen. De aanwezigheid van God in deze heilige wolk reist mee all the way door de woestijn als een mobiel sacrament en een machtig statement: Ik zal er zijn.
In Numeri 9 lezen we hoe dat volgen van de wolk gaandeweg iets krijgt van een oefenschool in gehoorzaamheid. De wolk is namelijk volstrekt onvoorspelbaar. Soms als alles en iedereen weer klaar is om verder te trekken blijft de wolk tijdenlang hangen op die ene plaats zonder enige beweging. En op de meest onverwachte en ongelegen momenten komt er soms ineens beweging in de wolk en zegt de wolkenwachter: we moeten verder! God moves in mysterious ways. God gaat zijn ongekende gang. En de Israëlieten moeten leren hem daarin te volgen en te gehoorzamen.
Die hele woestijnreis voelt als een soort van trainingskamp. Er is een veel kortere en directere route naar Kanaän. Langs de karavaanweg zouden ze binnen enkele weken zomaar het beloofde land hebben kunnen bereiken. Maar de Heer leidt deze karavaan bewust de woestijn in om ze daar een poos te kunnen vormen en kneden voordat ze straks gaan wonen in het beloofde land. In Deut.8,2 blikt Mozes terug op de lange tocht en zegt:Hij wilde u zijn macht laten voelen en u op de proef stellen om te ontdekken wat er in uw hart leefde, gehoorzaamheid. Of niet.
Gehoorzaamheid, dat is op Gods oefenschool een hoofdvak. Leren luisteren naar en gehoorzamen aan Gods stem. Luisteren is een kernwoord in het hele boek Exodus. Keer op keer valt dat woord in het boek Exodus: luisteren.In Exodus 15 en 19 drukt de Heer het dit volk op het hart om aandachtig te luisteren naar de stem van de Heer. Letterlijk staat daar beide keren: om luisterende te luisteren naar de Heer. Die aansporing tot een luisterend leven klinkt sterk door in dé geloofsbelijdenis van het Joodse volk die zij juist midden in deze woestijn hebben ontvangen: Luister, Israël, de HEER onze God, de HEER is de enige.Heb daarom de Heer lief met hart en ziel en met inzet van al uw krachten. (Deut.6)
De profeten herhalen later dit appél keer op keer. Om met volle aandacht en intense concentratie te leren luisteren naar de stem van God. Jesaja 55: neig je oor en kom tot Mij, luister en uw ziel zal leven. Jeremia 7: Luister naar mijn stem dan zal ik u tot een God zijn en u zult mij tot een volk zijn. En ook Jezus benadrukt het belang van een luisterend leven. In Joh.10 presenteert Hij zich als de goede Herder en zegt dan: mijn schapen volgen mij omdat zij mijn stem kennen. In zijn afscheidsgesprekken benadrukt Hij keer op keer dat zijn stem zal blijven klinken door de Heilige Geest. Hij noemt de Geest een parakleet, een raadsman, een gids.Iemand die ons terzijde staat. Jezus heeft drie jaar fulltime intensief opgetrokken met zijn leerlingen en je zou zeggen: dat is op zich toch genoeg tijd om alles met hen te delen wat hij moest delen en hen te vertellen wat hij op zijn hart heeft. En toch zegt hij aan het einde van die drie jaar in Joh. 16:Nog veel heb ik tegen U te zeggen, maar u kunt het nu niet dragen. Maar wanneer de Geest van de waarheid komt, zal Hij u de weg wijzen…, u in alles onderwijzen (Joh.14,26). In nieuwe situaties en omstandigheden heeft Jezus ons steeds nieuwe dingen te zeggen en te delen en dat doet Hij door Zijn Geest. Nog veel heb ik u te zeggen….
Hoe zo’n door de Geest gestuurd leven eruitziet.Hoe dat werkt, zien we in het Bijbelboek Handelingen. Gods Geest is dan uitgestort en uitgezonden om in iedere gelovige te wonen en in ieder hart, in ieder leven Gods stem te laten klinken. Steeds opnieuw lees je in Handelingen zinnetjes als en de Geest van God zei, en de Geest sprak. Soms gebeurt dat in de stilte en heel persoonlijk zoals in Handelingen 8 bij Filippus en de kamerling en in Handelingen 11 bij Petrus en Cornelius. Op andere momenten is er het spreken van de Geest juist in de kring van gelovigen zoals in Handelingen 13 waar de Geest in Antiochië duidelijk maakt dat zij Paulus en Barnabas mogen gaan uitzenden. In Handelingen 21 komt Paulus ene Agabus tegen die voor hem een woord van de Geest heeft en hem zo hem een bevestiging geeft van de weg de God gaat met Paulus.
We hebben samen gelezen in Handelingen 16. Ook daar leidt de Geest Paulus en Silas heel duidelijk. Hij verhindert dat zij naar Bitynië reizen en maakt in een visioen duidelijk dat ze naar Macedonië zullen moeten gaan. Het is in dit verband mooi om te zien hoe dat geleid worden door de Geest eruitziet. Hun eigen gezonde verstand wordt daarbij niet uitgeschakeld.Als ze even later in Filippi zijn is er niet een duidelijk spreken van de Geest. Dan gebruiken ze hun eigen gezonde verstand en gaan ze op de sabbat in de richting van de rivier heel eenvoudig omdat ze vermoedden dat daar een gebedsplaats was. En vervolgens ontmoeten ze daar Lydia die helemaal klaar is om het evangelie te ontvangen. Geestelijk leven betekent soms ook heel nuchter en praktisch doen wat je hand vindt om te doen.
De Israëlieten leerden wennen aan de leiding van God door het volgen en vertrouwen van de wolk-en-vuurkolom. De eerste christenen leerden wennen aan de leiding van God door het spreken van de Geest waar te nemen. Daar een gevoeligheid, een antenne voor te ontwikkelen. Paulus zegt dat het een wezenlijk onderdeel is van een leven als christen, een hoofdvak: zovelen als er door de Geest van God geleid worden, die zijn kinderen van God. (Rom. 8,14) En de vraag is: zijn wij er ook in geoefend om op deze manier te leren luisteren naar Gods stem? Is er in ons leven en dat van onze gemeente een verlangen, een gerichtheid op het leren luisteren naar de stem van de Heer? Ik moest denken aan het beeld van zo’n oude radio waar je vroeger aan een knop draaiend zocht naar de juiste zender. Er was heel wat gepiep en geruis en dan werd eruit dat gepiep en geruis langzaam een stem hoorbaar die steeds duidelijk werk tot je op de juiste golflengte en frequentie zat. En dan bleef je van die knop af. Zo wil God ons leven ook steeds nauwkeurig op de juiste golflengte afstemmen: de golflengte van Zijn Geest.
Er is in Gods hart een sterk verlangen naar een vriendschappelijke, vertrouwelijke omgang met ons. In psalm 25 lezen we dat zo mooi: Goed en waarachtig is de Heer.Hij leert zachtmoedigen zijn weg. Vertrouwelijk gaat de Heer om met wie hem vrezen. In iedere generatie opnieuw zoekt God vrienden. Mensen zoals Henoch die wandelde met God. Mensen zoals Mozes die met God omging als met een vriend. Mensen zoals Samuël die al jong Gods stem leerde herkennen.In het Oude Testament zijn het enkelingen maar in het nieuwe testament zegt Jezus tegen al zijn leerlingen: Ik noem jullie geen slaven, ik noem jullie vrienden. God zoekt geen mensen die hem een handje helpen. Hij zoekt mensen in wie zijn Geest kan komen wonen. En ook echt de ruimte krijgt om te gaan spreken. Mensen met wie hij vertrouwelijk om kan gaan. Wie heeft er zin in? Wie wil er een vriend van God worden? Wie wil zich erin oefenen te leren luisteren naar Gods stem?
Binnenkort starten we in onze gemeente met een gebedscursus waarin we ons ook hierin willen gaan oefenen. Ons samen willen gaan leren wennen aan het leren luisteren naar de stem van God. Als u alvast wat praktische tips wilt? Het begint met stil worden. Te leren om langer stil te zijn dan drie minuten.Om achter de mallemolen van gedachten en impulsen op zoek te gaan naar uw innerlijke heiligdom naar de bodem van uw hart, uw diepste innerlijk waar de Geest op uw wacht. Stilte is de zendtijd van de Heilige Geest.
Wat ook helpt om te leren luisteren naar Gods stem is dicht bij de Bijbel te leven. Om iedere dag enkele verzen te lezen uit het Woord en die verzen te laten rondgaan in je hoofd en je hart. En je af te vragen: wat wil de Heer vandaag tegen me zeggen met deze oude woorden? Wat komt er naar me toe? Wat spreekt me hierin aan? Waar voel ik wat bij? Luisterend luisteren. Luisteren achter de woorden.
Helpend is ook een geestelijke vriendschap. Iemand met wie u heel bewust de diepte zoekt. Elkaar scherpt zoals men ijzer met ijzer scherpt.Elkaar durft te bevragen ook op dit punt. En zo elkaar uitdagen en bemoedigen om te groeien in vriendschap met God. Misschien wel mooi om elkaar hierop vandaag en de komende week eens te bevragen. Van elkaar te horen hoe dat er bij ons uit ziet.Leren luisteren naar de stem van God. Zodat we dat ook van elkaar wat kunnen leren hoe mooi zou het zijn als onze kinderen van Jongsma opgroeien in een klimaat waarin ze om zich heen allerlei mensen zien die met God omgaan als met een vriend
Zelf ben ik na de zomer begonnen om een gebedsschriftje bij te houden waarin ik per dag af en toe wat opschrijf. Een woord, een gedachte, een indruk, een ingeving.Dingen die me raken en aanspreken in mijn stille tijd of zomaar door de dag heen. Een fragment uit een film, een zin uit een boek,een flard uit een gesprek, een gedachte die in mezelf naar boven komt. En alleen al door zulke dingen vast te leggen, op te schrijven ga ik veel nauwkeuriger waarnemen, begin ik er meer op te letten.Neemt mijn gevoeligheid toe voor het spreken van God. En als ik terugblader in mijn gebedsschrift zie ik soms lijnen en patronen, thema’s die zich herhalen, soms komt iets in een week tijd enkele keren krachtig terug en wil de Heer dat ik kennelijk echt aandacht geef aan dat specifieke thema.
In 1 Koningen 3 zegt God tegen Salomo: vraag me wat je wilt, en ik zal het je geven. En weet je wat Salomo dan vraagt? Van alle dingen die hij zou kunnen vragen kiest hij dit ene. Hij zegt: schenk uw dienaar een opmerkzame geest. Letterlijk staat er: schenk uw dienaar een horend hart. Hij kon zich werkelijk niets waardevollers, niets kostbaarders voorstellen dan een horend hart. Het goede nieuws is dat God ons dit allen wil geven door Zijn Geest. Ons deze manier van luisterend luisteren wil leren. Zoiets lezen we ook in Jesaja 50 vers 4: de Heer wekt mij elke morgen, Hij wekt mijn oor opdat ik hore zoals leerlingen doen. Het is een van de grondtonen die klinkt in de vele gebeden in de Bijbel. Heer, maak mij uw wegen bekend. Leer mij uw paden. Leid mij in uw waarheid en leer mij. Want u bent de God van mijn heil. U verwacht ik de hele dag (psalm 25). God is niet alleen de God van vroeger, Hij is ook de God van vandaag. God heeft niet alleen gesproken in vroeger tijden en spreekt niet alleen in de Heilige Schrift. Hij spreekt nog altijd, vandaag, hier en nu op duizend en één manieren. Zo staat het in die oude psalm die ik vroeger op school al leerde: merk op mijn ziel wat antwoord God u geeft,Hij spreekt gewis tot elk die voor hem leeft (psalm 85, berijming 1773)