Leven in het Koninkrijk (2): Contact met de Koning
(1 Samuel 3)
Inge Lievaart
Inge Lievaart dichtte de volgende regels.
Vroeg ik mijn denken – of God wel bestond
kreeg ik tot antwoord – alleen een niet weten
Vroeg ik mijn voeten – zo lang al op pad
Wisten zij enkel – van kuilen en stenen
Vroeg ik mijn handen – wat is er rondom
Wisten zij enkel – van grijpen in leegte
Vroeg ik mijn ogen – op wacht aan hun deur
Wisten zij enkel – het licht is geweken
Vroeg ik mijn oren – eindelijk gehoor
Weet ik verwonderd – daar is Hij! Hoor: spreken.
Op zoek naar God
Het is de taal van iemand die op zoek is naar God. Maar zonder veel succes. Denken verzandt in niet weten. Voeten stuiten op kuilen en stenen. Handen grijpen in leegte. Ogen geven geen zicht op God. Maar dan is er dat bevrijdende slotvers. Vroeg ik mijn oren – eindelijk gehoor! Weet ik verwonderd – daar is Hij, hoor: spreken! Je proeft de opluchting: eindelijk gehoor! Je voelt de verwondering: daar is Hij! Hoor: spreken.
Pijnlijke stilte
Dat God spreekt en dat je hem hoort, dat is ook wel iets om je over te verwonderen. Het is niet iets vanzelfsprekends. God kan soms ook zwijgen. Het kan dan pijnlijk stil zijn. In de psalmen hoor je soms mensen die het in die stilte uitroepen: God, houdt u niet stil, Zwijg niet God! Hoe lang nog Heer zult u mij vergeten?
God tot zwijgen gebracht
En in onze lezing uit 1 Samuël 3 lezen we: Er klonken in die tijd zelden woorden van de Heer.
Er braken geen visioenen door. De godslamp was bijna uitgedoofd. Er waren nog wel wetsboeken,
maar die lagen onder een dikke laag stof. Niemand las er nog uit voor. Er waren nog wel priesters,
maar daar ging weinig bezieling van uit. Er was nog wel een tempel, maar de godslamp stond op een wel erg laag pitje. Het voelt kil en kaal, leeg en hol.
Toen riep de Heer
Er dan staat daar ineens dat zinnetje: Toen riep de Heer…..God had zich ook stilzwijgend op afstand kunnen houden. Maar Hij spreekt, Hij roept, Hij wil opnieuw beginnen.
Schepping
Zo is het ooit ook allemaal begonnen. De aarde nu was woest en doods en de duisternis lag over de oervloed. En dan wordt die doodse stilte doorbroken door de stem van God. En God zei: Licht! En er was licht.
Adam
Na de zondeval kruipen de eerste mensen weg. Houdt alles en iedereen de adem in en is het de stem van God die de stilte breekt: Hij riep de mens: waar ben je, Adam?
Noach
Na de zondvloed was de aarde langzaam weer droog geworden en in die doodse stilte was het opnieuw Gods stem die de stilte doorbreekt. Noach, ga uit de ark, samen met je familie en bevolk de aarde.
Abram en Mozes
Ja, het begint steeds opnieuw met het spreken van God die de stilte doorbreekt. Abram, trek weg uit je land en ga naar het land dat ik je wijzen zal. Mozes, Mozes, trek je sandalen uit want je staat op heilige grond. Ik ben de God van je vaderen. Ik heb gezien hoe ellendig mijn volk eraan toe is.
Ik wil het bevrijden uit de macht van Egypte en daarom stuur ik jou.
Samuël
En zo gaat het ook in onze lezing van vanmorgen. Toen riep de Heer Samuël. Ja, ja, zegt Samuël en hij staat meteen naast zijn bed en sprint naar Eli: hier ben ik, u hebt mij geroepen? En zo gaat het nog twee keer. God roept Samuel, en Samuel denkt steeds dat het Eli is.
Hollen en draven
Het is een aangrijpend beeld, vindt u niet? God in de hemel die steeds maar blijft roepen: Samuël! Samuël! Samuël! En Samuel die keer op keer zijn bed uitspringt en dan doet wat hij elke dag aan het doen is, hollen en draven. En zo proberen te voldoen aan de verwachtingen van de mensen om hem heen.
God leren kennen
We lezen zo treffend: Samuël had de Heer nog niet leren kennen. Natuurlijk wist Samuël wel dat God er is. Hij werkte nota bene in de tempel en was vaak heel druk bezig voor God. Maar Samuël had nog niet geleerd dat God spreekt. Dat je met God vertrouwelijk kunt omgaan. Dat is kennelijk iets wat je leren moet. Om Gods stem ook echt op te vangen. Eli, wat je ook op hem kunt aanmerken, één ding doet hij wel heel goed, hij wijdt Samuel in, in het luisteren en reageren
op de stem van God die klinkt in zijn leven. Als je weer iets opvangt van God: Zeg dan: spreek HEER, uw dienaar luistert.
Dichterbij
Deze raad van Eli, die verandert iets bij Samuël. De eenvoudige bewustwording dat God je wil aanspreken, dat opent iets in hem, dat schept een bepaalde ruimte waardoor de Heer nu ook dichterbij kan komen. We lezen dat die volgende nacht de HEER bij hem komt staan. Gods aanwezigheid en presentie wordt intenser. Zijn stem duidelijker en indringender: Tot tweemaal toe wordt hij bij zijn naam geroepen. Samuël, Samuël!
Spreek Heer uw dienaar hoort
En dan antwoordt Samuël: spreek Heer, uw dienaar luistert. Het is een eenvoudig zinnetje maar er spreekt een houding uit. Letterlijk staat er: spreek Heer, uw dienaar is horende. Zijn hart is in een voortdurende staat van horen. Iets in mij is gespitst op het horen van de woorden van God. En heel bewust zegt Samuël: uw dienaar is horende. Het is de taal van iemand die zich echt opent zonder terughoudendheid, zonder reserves. Heer, hier ben ik, tot uw dienst. Uw woorden wil ik ontvangen
en uw woorden wil ik ook gehoorzamen. Er spreekt toewijding uit en vertrouwen. Wat U ook zeggen wilt Heer, het is goed. Ik buig er voor en zal er naar handelen. Spreek Heer, uw dienaar luistert.
Uit op vertrouwelijke omgang
God is uit op een vertrouwelijke omgang met zijn kinderen. Hij wil graag een goede verstandhouding opbouwen en een leven lang een gespreksrelatie met ons onderhouden, waarin wij ons mogen uitspreken voor Hem. En Hij van Zijn kant ook wil doordringen in onze persoonlijkheid, verweven raken met ons hele wezen. En ons diep in ons bestaan aanspreken.
Gods zacht gefluister
Soms kan God dat op heel krachtige en opmerkelijke manieren doen. Door krachtig in te grijpen ons van buiten af wakker roepen. Maar veel vaker doet God dat met zijn zachte stille stem die klinkt in ons innerlijk. Via woorden uit de Bijbel, door mensen om ons heen. Door onze eigen gedachten te sturen en te beïnvloeden. In dat zachte gefluister van God zit ook iets genadigs. Hij maakt zich daarin heel klein en spreekt zo dat wij ons ervoor durven openen. En het opvangen en er hopelijk ook aan toe vertrouwen.
Ruimte en indringend
God is er op uit om voortdurend en rustig met ons te wandelen en om te gaan. Voldoende ruimte te laten om onze eigen vrije keuzes te maken. En tegelijk aanwezig en indringend genoeg om ons van binnenuit te vormen en te vernieuwen. In Hebreeën 4 staat dat die woorden van God levend en krachtig zijn en scherper dan een tweesnijdend scherp zwaard. Ze dringen diep door tot waar ziel en geest, been en merg elkaar raken. Ze zijn in staat de opvattingen en gedachten van het hart te ontleden. Jakobus zegt dat die God die woorden in ons hart wil planten. Petrus zegt dat die woorden het effect hebben van een waterbad.
Vernieuwd worden
In die vertrouwelijke omgang gebeurt iets heel kostbaars. Oude gewoontes worden uit ons hart en ons denken verwijderd. De oude vertrouwde manieren van denken en voelen en kijken worden verdreven en maken plaats voor Gods gedachten, Gods houding, Gods overtuiging, Gods manier om naar de dingen te kijken. Gods stem spoelt de invloeden van ons oude bestaan weg en in plaats van verwarring of onzekerheid, haat, wantrouwen of angst, brengt die stem zuiverheid, waarheid, zekerheid, liefde, vertrouwen, hoop.
Ruimte voor de koning
En waar dit proces van vernieuwing zich voltrekt komt er steeds meer ruimte voor de Heer om ons leven te bezielen en te bewonen. En te regeren als koning van ons hart. En zo krijgt Gods koninkrijk gestalte. Overal waar mensen voor de eerste keer en steeds weer opnieuw hun knieën buigen en zeggen: Spreek Heer, uw dienaar, uw dienares luistert.
Stemherkenning
En door zo om te gaan met de Heer, groeit er iets van vertrouwelijkheid en herken je steeds duidelijker zijn stem. Je proeft in die stem van God iets van zijn karakter. Er zit een verheven kalmte in en vertrouwen. Iets van vreugde, van helder denken, van goede wil. Jakobus zegt het zo: ‘de wijsheid van boven is vooralles zuiver, en verder vredelievend, mild en meegaand en rijk aan ontferming en brengt niets dan goede vruchten’ (Jak. 3,17)
Zeggingskracht
Die stem van God trekt ook onze wereld open en leert ons om met Gods ogen naar de mensen te kijken, met zijn oren naar anderen te luisteren. Met zijn hart de ander tegemoet te treden. En als het kan iets te delen met anderen van wat de innerlijke stem van God je aanreikt. Ergens proef je het aan iemand of hij of zij bij de Heer is geweest. Gods invloed werkt ook door in je uitstraling
in je lichaamstaal, in de zeggingskracht van je woorden. Samuël is zo iemand die het gaandeweg heeft geleerd. En het hoofdstuk eindigde met het zinnetje: De Heer bleef verschijnen en maakt zich aan Samuël bekend. En heel Israël luisterde naar Samuëls woorden.
Zichtbare wereld
Ik zie Samuel op en neer hollen en draven, terwijl de zachte stem tevergeefs klinkt. Je kunt aan Gods zachte stem zomaar voorbij leven. Het vraagt kennelijk wel inspanning en concentratie
om Gods stem op te vangen. De zichtbare wereld om ons heen dringt zich met veel bombarie aan ons op. Elke dag opnieuw een bombardement. Aan beelden, aan geluiden, aan berichten, aan boodschappen.
Niet met geweld
De geestelijke wereld schreeuwt niet en duwt niet, maar fluistert ons toe, teder en zachtaardig. En ze laten zich ook zomaar wegduwen, wegredeneren, wegdraven en wegappen en wegzappen.
God breekt niet in ons leven in met bruut geweld. Hij werkt met de verlangens en voorkeuren
waaruit ons karakter bestaat. En de een draaft en holt en leeft er volledig aan voorbij en de ander merkt het op, opent zich ervoor en laat zich leiden. En het resultaat is dat we hoe dan ook langzaam maar zeker de mensen worden die we eeuwig zullen zijn. Geestelijk, bezield en vol van God. Of minder geestelijk, niet zo bezield en vooral vol van onszelf.
Het kan iedere dag beginnen
Het goede nieuws is dit. Iedere dag kan het opnieuw beginnen in uw leven en dat van jou en mij.
Het vraagt een nederig hart en een oprecht gebed: Spreek Heer, uw dienaar hoort. En dan wat tijd en wat stilte om te leren luisteren en je te wennen aan de stem van de Heer. En je aan die stem steeds meer toe te vertrouwen.
Amen.
Leestip: Dallas Willard, God verstaan, groeien in vertrouwelijke omgang met God, 2004