Karakter-test (Handelingen 27)
(Lezen: Handelingen 27)
Ralph Waldo Emerson leefde in de VS in de 19e eeuw. Hij was een deel van zijn leven predikant en ontwikkelde zich later tot een van de meest invloedrijke denkers in zijn tijd. Van Emerson is de volgende uitspraak afkomstig die tot op de dag van vandaag veelvuldig wordt geciteerd: ‘Zaai een gedachte en je oogst een daad – zaai een daad en je oogst een gewoonte – zaai een gewoonte en je oogst een karakter – zaai een karakter en je oogst een bestemming.’
En er zit in deze uitspraak een diepe wijsheid. Namelijk dat als mens in zekere zin de optelsom bent van de talloze kleine keuzes die je elke dag opnieuw maakt. Zo formuleert een andere denker Albert Camus het een halve eeuw later: het leven is de som van al je keuzes. En om er nog maar een filosoof tegenaan te gooien: Nietzsche bedoelde ongeveer hetzelfde met de uitspraak: Het wezenlijke in hemel en op aarde is een langdurige gehoorzaamheid in dezelfde richting. Dat resulteert altijd in iets wat het leven de moeite waard maakt.
Het punt dat deze drie willen maken is dit: ons karakter, wie we zijn wordt gevormd door de manier waarop we elke dag ons leven invullen en besteden, wat we doen, wat we laten,waar we in investeren, waar we aandacht aan geven. En wie denkt, later, later, zal ik een begin maken met een nieuw, ander leven,loopt zich waarschijnlijk stuk op dit principe: dat hoe langer je in een bepaalde richting leeft,hoe lastiger, taaier het wordt om het echt heel anders te gaan doen. Je kunt daar dus maar beter vandaag mee beginnen
Het leven is de som van al je keuzes.En soms zijn er momenten waarop ineens duidelijk wordt wie we werkelijk zijn, uit welk hout we zijn gesneden. Je kunt in een situatie, in omstandigheden terecht komen waarin je onder druk moet kiezen, moet handelen zonder de tijd hebben om een rustige afweging te maken. Op zulke momenten val je als mens terug op wie je feitelijk bent, in je diepste kern.
En dat valt lang niet altijd mee. Bekend is het ontluisterende voorbeeld van de kapitein van het cruiseschip Costa Concordia. Het is in januari 2012 bezig met een cruise langs het westelijk deel van de Middellandse Zee. Om de passagiers een plezier te doen laat de kapitein het schip veel te dicht langs de kust gevaren. Het schip raakt een rots en loopt forse schade op. En raakt in snel tempo in de problemen.
Er breken Titanic-achtige toestanden uit. Mensen verlaten het schip via de sloepen.Velen springen in paniek in het ijskoude water en proberen zwemmend de kust te bereiken. En de kapitein, Francesco Schettino, hij verlaat als een van de eersten het schip terwijl er op dat moment nog vele passagiers aan boord zijn. Uiteindelijk verdrinken er die nacht 32 mensen. De kapitein verdwijnt voor jaren achter de tralies.
Onder druk blijkt wie je bent. In Handelingen 27 komen we de apostel Paulus tegen. Hij bevindt zich op diezelfde Middellandse Zee. Hij is een van de gevangenen die onder bewaking per schip wordt getransporteerd naar Rome om daar voor de keizer te worden verhoord. Het schip komt in een storm terecht en raakt in grote moeilijkheden. Alle lading en zelfs masten kabels en zeilen worden overboord gegooid. En zo dobberen ze hulpeloos rond als een speelbal voor het wind en de golven.
Ook hier zien we bemanning die onder valse voorwendsels probeert het schip te verlaten en zo het eigen hachje te redden. En op het moment dat er land in zicht komt en er een kans bestaat om zwemmend veilig aan land te komen staan Romeinse soldaten op het punt om alle gevangen als beesten af te slachten om te voorkomen dat ze er al zwemmend vandoor zouden gaan. Egoïsme, wreedheid, pure angst, het borrelt naar boven en maakt pijnlijk zichtbaar wat de primaire drijfveren zijn van veel van de mensen aan boord. Onder druk blijkt wie je bent.
En dan lezen we in vers 21ineens iets opmerkelijks: toen sprak Paulus de opvarenden toe. Paulus staat hier echt in zijn kracht. Hij is weliswaar gevangen, geketend maar innerlijk is hij zo vrij als een vogel. Vrij voor God en vrij ook om er te zijn voor de ander. Hij bemoedigt alle opvarenden met de belofte die hij via een engel van God heeft ontvangen dat zij allen behouden aan land zullen komen. Hij spoort zijn radeloze medepassagiers aan om iets te eten. En dan is daar vers 35: ‘Toen hij dat gezegd had, nam hij een stuk brood, dankte God in aanwezigheid van allen, brak het brood en begon te eten. Dat gaf de anderen moet zodat ook gij gingen eten.’
Wat een contrast is dit met Jona. U weet wel, die profeet die net als Paulus, Op volle zee ook in een storm terecht kwam. Maar Jona was op de vlucht, verloochende zijn roeping en was op een zelfgekozen weg terwijl bovendeks de bemanning vecht voor het schip en hun leven ligt Jona onderin het schip in diepe slaap en schittert hij door afwezigheid.
Maar Paulus is hier helemaal in de wil van God. Hij gaat in gehoorzaamheid de weg van God en op die weg wordt hij omringd door engelen en is hij vol van Gods Geest en tot zegen van het hele schip, bemanning of passagier.Christen of niet. Paulus viert met hen het avondmaal.
Dit schip op volle zee is een treffend beeld van de manier waarop we leven als kinderen van God, als kerk in deze wereld. Al in de vroege kerk werd de gemeente afgebeeld als de Ark van Noach drijvend op volle zee. Het evangelie vertelt over de leerlingen van Jezus die met hun bootje ook in zwaar weer verkeren en met Jezus aan boord dwars door de storm heen de overkant van het meer bereiken om daar, in het heidense land van de Gardarenen hun roeping te gaan vervullen.Het evangelie te brengen, zieken te genezen en gebonden te bevrijden. En hier is de kerk in de persoon van Paulus midden in zwaar weer op weg om haar roeping in deze wereld te vervullen. Christus present te stellen in deze wereld. Met woorden van hoop en vertrouwen. Met de tekenen van wijn en brood.
Het is een treffend beeld van de weg van de kerk.En ook van het leven van iedere volgeling van Jezus. Ons leven is bepaald geen plezierreisje. Heeft weinig gemeen met een cruise van alle gemakken voorzien en voor iedere dag,louter verstrooiing, vertier en vermaak. Op de Costa Concordia zat op het moment van de ramp jan en alleman te kijken naar een voorstelling van een Hans Klok achtige illussionist. En het duurde even voor men doorhad dat wat er met het schip gebeurde geen deel was van de show.
Nee, een christenleven is geen plezierreisje. Maar je bent ook niet zomaar een hulpeloze speelbal en prooi voor de machten en krachten,de chaos en de gekte van deze wereld. Temidden van alle golven is daar de levende Heer,die met zijn engelen en zijn Geest,met zijn Woord en sarcrament zijn gemeente in stand houdt. De poorten van de hel zullen haar niet overweldigen. En dwars door alle stormen heen voert de Heer van de Kerk zijn gemeente en ieder van zijn kinderen tot haar bestemming.
In Romeinen 8 staat het zo krachtig verwoord: en wij weten, dat voor wie God liefhebben voor wie volgens zijn voornemen geroepen zijn alles bijdraagt aan het goede. Wie hij al tevoren heeft uitgekozen heeft hij er ook van tevoren toe bestemd om het evenbeeld te worden van zijn Zoon,Die de eerstgeborene moest zijn van talloze broeders en zusters.
En dat is precies wat we hier bij Paulus zien. Hij stelt hier in alle hectiek Christus present. In een woord van bemoediging en door het avondmaal te vieren. En zo is hij een persoon van vrede omringd door angstige benauwde onrustige mensen die geen ankerpunt hebben, geen oriëntatiepunt. Voor hen is Paulus een ankerpunt, een rustpunt. Iemand aan wie ze zich kunnen optrekken. Op wie ze zich kunnen richten.
Deze wereld schreeuwt om mensen en gemeenschappen als Paulus.Bent u, ben jij zo iemand? Blijken wij zulke mensen te zijn? Als het erom spant, het er op aan komt? Beslissend voor het antwoord op deze vraag is de mate waarin we iedere dag in allerlei kleine keuzes laten zien dat we de Heer oprecht liefhebben. Met hem wandelen, hem zoeken in de stilte Hem daadwerkelijk dienen met de gaven die Hij ons gaf.Buiten onszelf voor de ander willen leven. ‘Zaai een gedachte en je oogst een daad – Zaai een daad en je oogst een gewoonte – Zaai een gewoonte en je oogst een karakter – Zaai een karakter en je oogst een bestemming.’
In Israël aan het meer van Galilea lag ooit het dorpje Magdala. De plek waar ooit Maria van Magdala vandaan kwam. Van Magdala is weinig over al worden juist de laatste jaren zeer interessante opgravingen gedaan waaronder het complete fundament van een synagoge uit de tijd van Jezus.
Er staat daar bij die eeuwenoude opgravingen een heel mooie moderne kapel. Als je er binnenloopt zie je achter het liturgisch centrum een enorme glazen wand met zicht op het meer van Galilea. Dat inmiddels enkele tientallen meters verderop ligt. Het waterniveau van het meer is fors dalende.Vroeger stond deze kapel echt aan het water. Vlak achter die wand ligt buiten nu een soort van waterbassin.En aan de binnenkant in de kapel een podium van marmer en op dat podium van marmer een houten schip. En als je daar in de kerk gaat zitten en je kijkt op de juiste ooghoogte is het net of het podium, het waterbassin en het meer één geheel vormen en het bootje daar voorin de kerk drijft op het water van het meer.
Op het bootje staat een kruis dat tegelijk een mast is met daaroverheen een witte doek gedrapeerd. Als teken van Pasen, van de opstanding. Alsof de levende opgestane Heer zelf die doeken achteloos achter zich heeft weggeworpen.Het is een machtig schouwspel met een bemoedigende boodschap. Als kerk en als christen zijn we een fragiel scheepje op de woelige zee van dit menselijk bestaan.Maar hoe breekbaar en kwetsbaar het bootje zelf ook is.Het is en blijft, wat er ook gebeurt, altijd een scheepje onder Jezus hoede.