Een zaaier ging uit om te zaaien
(Lukas 8:4-15)
Een zaaier ging uit
Een zaaier ging uit om te zaaien, zo begint Jezus deze gelijkenis. Wij zijn aan dat beeld wel gewend. Het klinkt vertrouwd. Maar de mensen daar rond Jezus die dit verhaal voor de eerste keer hoorden zullen het een apart beeld hebben gevonden.
Niet erg koninklijk
Ik bedoel: Jezus legt uit wat het koninkrijk van God is. Hij legt uit hoe God in deze wereld werkt en dan kiest hij het beeld van een boer?! Dat is nou niet direct een beeld dat je zou verwachten. Bij een koninkrijk verwacht je iets koninklijks, iets majesteitelijks, iets onaantastbaars. Stijlvol, soeverein en machtig
Kwetsbaar
Maar boer zijn en zaaier, dat is ploeteren en ploegen, dat is zaaien op rotsen en vechten tegen onkruid. Het is kwetsbaar zijn en tegenvallers incasseren. Het is vooral wachten, wachten op vrucht.
Woorden als zaadkorrels
God trekt door deze wereld en door ons leven zoals een boer gaat over zijn akker. En de woorden die God spreekt, ze zijn als zaadkorrels die vallen op de aarde. Klein, kwetsbaar en bedreigd. In de donkere aarde vind je er zo op het oog niets meer van terug. Is er wel gezaaid? Zal het iets uitrichten? Zo is God in ons leven, door de woorden die Hij spreekt. En wat is nu eigenlijk een woord, niets meer dan een trilling van de stembanden en wat klanken in de lucht.
Regen van zaadkorrels
En je ziet in gedachten de zaaier gaan over zijn akker. Volle handen neemt hij uit zijn buidel en ruim en wijd werpt hij de zaadkorrels . Een regen van zaadkorrels, handenvol daalt neer over zijn grond. Het is in die tijd gebruikelijk dat de boer eerst uitgaat om te zaaien en pas daarna zijn land omploegt. Vandaar dat de kostbare zaadkorrels terecht komen op allerlei soorten grond.
Op de weg
Een deel valt op de paden die lopen over de akker. Het is harde grond en je ziet de zaadkorrels even opstuiteren en afketsen, en dan blijven ze liggen op de harde bovenlaag. En de zaaier is nog maar een paar stappen verder of de zwerm vogels die hem volgt, storten zich op de zaadkorrels en in een oogwenk is het allemaal weggepikt. Niets mee gebeurt, niets van terug te vinden. Verloren moeite, zonde van het kostbare zaad.
Aan de oppervlakte
Zo gaat het vaak met de woorden van God. Ze komen niet verder dan de oppervlakte. Het ene oor in, het andere oor weer uit. Het komt niet echt binnen. Het raakt ons niet echt en we blijven dezelfde die we altijd al waren.
Op de rotsen
Een ander deel van de zaadkorrels komt beter terecht en valt in zachtere grond. In minder dan geen tijd schieten er plantjes omhoog, dat belooft veel! Maar ondergronds blokkeert het. De wortels stuiten op harde rotsen, vinden geen water meer in de hitte van de dag. Verschroeien en verschrompelen de plantjes en er blijft niets van over.
Geen diepte
De woorden van God, we reageren er soms enthousiast op. Wat we horen in een preek, wat je voor je zelf leest, wat we bespreken op de Bijbelkring, het voelt goed, het is fijn, het is boeiend. Het laat je niet koud, het raakt je, het houd je ook nog wel even bezig. Maar als het er op aankomt en je iets meemaakt van tegenslag, van spanning, van zorg, van beproeving. Dan blijken de woorden van God niet dieper te zijn gekomen dan de laag van je gevoel. En van gevoel kun je niet leven. En zonder diepgang heb je niets om op terug te vallen en ben je uiteindelijk alleen met jezelf.
Onkruid
Bij een ander deel van de zaadkorrels gebeurt er nog iets anders. Ze vallen in zachte aarde en schieten wortel diep genoeg om voldoende water te vinden. Maar als de plantjes uitlopen en groeien blijkt de grond vol te zitten met onkruid. Het onkruid groeit sneller dan de plantjes en al snel nemen ze alle licht weg en alle water en de plantjes stikken en overleven niet.
In beslag genomen
Je hoort de woorden van God, ze komen binnen en je bergt ze op en je voelt dat er iets begint te veranderen, dat er iets groeit, iets ontstaat van een nieuw leven. Maar je bent druk, druk, druk en je wordt in beslag genomen door van alles en nog wat. Je maakt geen heldere keuzes in waar je je tijd aan besteedt. En zo wordt je voor je gevoel vaak geleefd. En langzaam maar zeker merk je dat het nieuwe begin zich niet doorzet. Dat het verlangen afsterft, alles vervlakt, het weer donkerder wordt van binnen en kouder.
In goede aarde
Gelukkig is er ook een deel van het zaad dat in goede en vruchtbare aarde valt. Het wortelt diep en groeit uit tot sterke planten. En in de oogsttijd draagt het vrucht honderdvoudige vrucht. Met een intens blij en dankbaar hart laat de zaaier zijn handen gaan door de volle aren die diep doorbuigen, wuivend in de wind. Gezegend ben je als je de woorden van God hoort en ontvangt en ze als een kostbare schat opbergt in je hart en daaruit leeft, iedere dag opnieuw.
Joods spreekwoord
Er is een oud Joods spreekwoord dat zegt dat je kunt luisteren als een trechter, of als een spons, als een vergiet en als een zeef. Als je luistert als een trechter loopt alles er aan de ene kant in, maar aan de andere kant loopt het er ook net zo hard weer uit. Wie als een spons luistert, neemt alles in zich op, het goede en het vuile water zonder te onderscheiden, klakkeloos, maar onder druk laat je dat alles ook zomaar weer los. Als je luistert als een vergiet loop je kans dat goede en kostbare wijn wegloopt en dat de droesem, het vuil, het schuim achterblijft. En dat je je dus altijd bezig houdt met het onbelangrijke, de vorm, de bijzaken, de buitenkant. Beter is het om te luisteren als een zeef. Al luisterend laat je het onbelangrijke schieten en wat belangrijk is en kostbaar en waardevol, dat houd je vast, de bewaar je, dat neem je mee.
Horen
Als Jezus dit verhaal heeft verteld kijkt hij al die mensen aan. Ook u, ook jou en mij. En hij roept: Wie oren heeft om te horen moet goed luisteren! Horen en luisteren, dat is niet hetzelfde. Horen is geluiden opvangen met je oren, dat doen we automatisch en vaak onbewust. Achtergrondmuziekjes, verkeersgeluiden, rumoer en geroezemoes. Onze oren staan altijd open en altijd komen er geluiden binnen en die vang je op, die hoor je. Van alles wat je hoort onthoudt je maar een heel klein deel en bijna alles ervan vergeet je weer.
Luisteren
Luisteren is iets heel anders. Het is met aandacht en interesse jezelf intens op iets richten. Het is je oren spitsen omdat je echt wilt genieten van wat je hoort. Omdat je iets of iemand echt wilt begrijpen. Dat is nog niet zo gemakkelijk. Je moet je dan afsluiten van alles wat afleidt en je echt concentreren op die ander. Helemaal afstemmen op de persoon die tot je spreekt. Dat kost inspanning, dat is iets heel actiefs.
Met je hart
Jezus zegt: wie oren heeft om te horen die moet goed luisteren. Luisteren doe je niet alleen met je oren. Luisteren doe je met je hele wezen, met je hele hart. En de vraag is: doe je dat?
Verontrustend
Deze gelijkenis houdt je een spiegel voor en geeft een plaatje van ons leven. Het heeft iets verontrustends. Die zwermen vogels, altijd klaar om weg te pikken wat kostbaar is en goed. Wat minder zichtbaar, keiharde rotsen waardoor het oppervlakkig blijft, een gevoel zo af en toe. Daar blijft heel weinig van over in de hitte van de dag, onder de verschroeiende zon. Er is onkruid dat ons verduistert en verstikkend werkt. En je vraagt je af: komt er wel iets terecht van het zaaien van die zaaier, van de woorden van God in deze wereld, in mijn leven.
De zaaier
En te midden van dat alles is daar de gestalte van de zaaier. Hij heeft al zijn vermogen en alles wat hij had, geïnvesteerd in al die kostbare zaadkorrels. En hij blijft er handenvol van uitwerpen. Hij houd niets terug en selecteert niet de mooiste lapjes grond, je zou kunnen zeggen dat deze zaaier zichzelf helemaal weggeeft, zichzelf zaait. En hij blijft maar over zijn akker gaan, zaaien en zaaien en uitzien naar vrucht. En ieder van die zaadkorrels, ieder woord van God, heeft zoveel leven in zich en zoveel kracht, zoveel waarheid en zoveel vergeving, zoveel liefde en zoveel troost. Het heeft alles in zich om in je leven iets heel moois uit te werken. En iedere keer als zo’n woord van God klinkt: Is de vraag wat je ermee doet. Hoor je het met je oren…of beluister je ze met heel je hart!