Een nieuw begin (Lukas 19,1-10)

(Lukas 19:1-10)

Ik ga opnieuw beginnen. Het helemaal anders doen. U, jij hebt vast ook zulke momenten wel. Je ben op vakantie en zit op een mooie avond met een goed glas wijn in je hand en spreekt met jezelf en de ander af: na de vakantie ga ik het helemaal anders doen. Ik gooi het echt over een andere boeg en ga gewoon helemaal opnieuw beginnen. Wie het probeert weet dat dat nog niet zo eenvoudig is. Voor je het weet ga je toch weer op de oude voet verder. Val je terug in de oude patronen

Verlangen naar een ander leven, een nieuw begin. Dat leeft kennelijk bij veel mensen. Er is een hele nieuwe markt ontstaan van lifecoaches die allerlei programma’s en trajecten aanbieden. Een extreem voorbeeld daarvan is 100day warrior. Als u snel bent kunt u volgende week starten met een nieuwe groep in Utrecht of Amsterdam. Het is een heel intensief programma van 100 dagen. Elke ochtend een half uur meditatie.Drie keer per week intensief trainen.Strikte voedselvoorschriften. En elk weekend een drie uur durende spirituele groepssessie. Je kunt er ook een persoonlijke coach bij boeken.

De gedachte achter deze training is dat ieder mens een lafaard en een krijger in zich heeft. De lafaard staat voor egoïsme, angst, luiheid, hebzucht e.d. En die lafaard kun je dus overwinnen in 100 dagen. Verdeeld over 15 weken met iedere week een thema: vergeving, moed, dienstbaarheid, wedergeboorte etc. Het doel van 100day warrior is het overwinnen van weerstanden, afscheid nemen van de lafaard en een betere versie worden van jezelf. En het verlangen naar een nieuw leven is kennelijk sterk.Want mensen tellen wel 5000 euro neer voor zo’n traject.

Er woont in ieder mens een lafaard en een strijder. Iets dat het allemaal wel best vindt zo.En iets dat diep verlangt naar een nieuw begin. Een ander, een beter, een zuiverder leven. Dat is ook wat je tussen de regels proeft in het leven van Zacheüs, chef tollenaar in Jericho. Iets drijft hem in de richting van Jezus.Maar er zit tegelijk ook een soort rem op. Hij heeft voor zichzelf precies uitgemaakt wat hij wel en wat hij niet wil, tot hoever hij wil gaan. Hij wil Jezus voor nu en voorlopig zien. En ja hij is bereid daarvoor in een boom te klimmen,maar daar zittend in die vijgenboom verscholen tussen en achter de bladeren houdt hij toch ook een veilige afstand.Blijft hij toeschouwer. Een lafaard en een strijder in één hart. Of in de taal van het lied dat we samen zongen: ik ontwijk u én verlang naar u…..

Die Zacheüs daar verstopt achter takken en bladeren doet denken aan de eerste mensen Adam en Eva. Uit schaamte voor hun ongehoorzaamheid verbergen zij zich achter schortjes van vijgenbladeren.Verschuilen zij zich achter bomen en struiken. En zoals God toen naar Adam op zoek gaat.Hem uit de struiken en bladeren tevoorschijn roept.Zo roept God hier ook deze mens tevoorschijn. Vanachter en tussen het gebladerte: Zacheüs, kom vlug naar beneden…

Zacheüs. Dat betekent: zuiver. Mensen zullen daar grappen over hebben gemaakt. Kijk, daar hebben we de heer ‘Zuiver’. Met zijn schone handjes en zijn reine hartje, jaja. En zijn zakken vol met onze centjes. Maar als Jezus deze naam uitspreekt: Zacheüs zit er geen spoor van ironie in! Het moet het voor Zacheüs anders hebben geklonken alsof Jezus dat deel in Zacheüs aanspreekt dat inderdaad diep verlangt naar zuiverheid, naar reiniging.Naar een ander leven, een nieuw begin. De strijder in hem. Anderen mogen jou: de graaier noemen. Ik kijk daardoorheen, en zie wie jij ten diepste bent. En vooral wie jij zou mogen zijn en steeds meer worden. Zacheüs, zuivere, reine. Kom vlug naar beneden want vandaag moet ik in jouw huis verblijven.

Vandaag, hier en nu, this is the moment, Zacheüs. Dit is het uur u, een momentum, een kairosmoment, De wel aangename tijd, zoals dat staat in psalm 95: heden, zo u zijn stem hoort, verhardt u niet maar laat u leiden. Zoals we lezen in Johannes 5: De tijd komt en is nu (vandaag) dat de doden de stem van de ​Zoon van God​ zullen horen, en dat wie hem horen, zullen leven. Vandaag en niet morgen. Nu en niet later. Vandaag… dat geeft een gevoel van urgentie.

Zacheus, kom vlug naar beneden, want vandaag moet ik in jouw huis verblijven. Jezus vraagt nergens om, wacht ook niet op een uitnodiging. Hij spreekt hier gezaghebbend, eist Zacheüs leven op. Als heer van zijn huis, als koning van zijn hart. Het is onvermijdelijk Zacheus, vandaag moet het gebeuren. Dat woord ‘moeten’ valt vaker in de evangeliën. Jezus moet door Samaria gaan om daar die ene vrouw tot leven te roepen. Jezus moet deze dag door Jericho trekken en juist ook door deze straat en langs deze boom om vandaag Zacheüs’ leven binnen te komen. Hij is geen dag te vroeg of te laat. En is er geen houden meer aan. De Heer is vastbesloten, tot goedertierenheid (psalm 130 berijmd)

Vandaag moet ik in jouw huis verblíjven(!) De werkwoordsvorm onderstreept hier het voortdurende. Jezus komt hier niet zomaar even langs, maar echt logeren. En wie in het oosten een huis binnengaat, er eet en er zelfs blijft overnachten die opent zich voor die ander, aanvaardt hem volledig en treedt met die ander in een hechte gemeenschap. Jezus verbindt zich hier aan Zacheüs. En benadrukt dat dat een blijvende verbintenis zal zijn. Ik moet in jouw huis verblijven en ook als ik straks fysiek verder trek uit Jericho blijf ik toch ook achter bij jou. Voor altijd. Het is geen impuls, het is geen bevlieging, het is geen gril. Hier ben ik vandaag voor naar Jericho gekomen. Omdat ik in jouw leven moet zijn en ook moet blijven.

Zacheüs daar verstopt tussen de vijgenbladeren voelt zichzelf vooral een zoon van Adam. Een zoon van schaamte, een zoon van falen. Maar Jezus noemt hem: een zoon van Abraham. Hij zit dan wel verstopt tussen takken en bladeren, zijn ziel staat wijd open.En als daaronder aan die vijgenboom de stem klinkt die hem bij zijn naam roept,heeft Zacheüs zijn Abraham-moment. Zoals Abram alles losliet en wegtrok uit Ur en zich zo toevertrouwde aan deze stem.Zo laat Zacheus hier de tak los waar hij zich aan vastklemt.Die tak staat voor zijn oude bestaan, voor de lafaard. Even later laat hij ook alles los wat onzuiver is neemt hij afscheid van de grove graaier.En begint hij een bestaan als gulle gever.

Het volgende dat we lezen is: Zacheüs kwam meteen naar beneden en ontving Jezus vol vreugde bij zich thuis. Er zit iets ontroerends in deze kleine man. Hij heeft iets over zich en in zich van een kind. Zo onbevangen, zo niet berekenend. Hij is zo vol beweging en zo vol leven. Met dezelfde energie en overtuiging waarmee hij het had geschopt tot hoofdtollenaar. Met diezelfde vaart zet hij nu stappen in een nieuw leven. En wat ook opvalt is de manier waarop Jezus reageert. Zacheus is één en al actie, beweging, doet ferme uitspraken. Maar dat is niet per se waar Jezus op let. Hij feliciteert Zacheüs niet met zijn beloften. Hij spoort hem er zelfs niet in aan. Eigenlijk besteed Jezus niet zo’n aandacht aan alles wat Zacheüs hier doet en zegt en belooft. Jezus zegt hier sowieso niet zoveel. Hij is er, Hij luistert, Hij eet, Hij drinkt, Hij blijft. En het enige dat we van hem nog horen is die ene zin aan het einde: vandaag is dit huis redding ten deel gevallen. Want ook hij is een zoon van Abraham. De mensenzoon is gekomen om te zoeken en te redden wat verloren was.

Vandaag is in huis, in dit leven redding geschied. Het wezenlijke, de redding is hier geschied. Dat hangt niet af van wat Zacheüs er verder van bakken zal. Het is vandaag in dit huis geschiedt. Niet dankzij zijn goede bedoelingen en voornemens. Hier is een mens gezocht, gezien, geroepen, gevonden, aanvaard en gered. Dankzij de mensenzoon, Jezus, die Zacheüs zag zitten, hoe verscholen ook,en voor hem Gods liefde zichtbaar maakt. Door met hem te eten en te drinken en bij hem te blijven.

Thomas Halik, een Tsjechische priester en theoloog schrijft in zijn boek geduld met God dat in onze dagen de bomen vol zitten met Zacheüssen. Mensen met om zo te zeggen in zich verenigd een lafaard en een strijder. Zij zijn niet vijandig tegenover het geloof maar durven zich er ook niet helemaal aan te geven. Ergens verlangen in zich naar een ander, zuiverder bestaan maar tegelijk zoveel schaamte en controledrang die remt en sust. Een aangrijpend beeld is het…bomen vol met Zacheüssen…. En misschien bent u, ben jij er ook wel zo eentje. Je vastklemmend aan de takken van je oude bestaan

Zacheüs had ook in die boom kunnen blijven zitten mijmeren, aarzelen: zal ik wel, zal ik niet… Jezus kan daar nu wel staan en mij roepen.Maar daar onderaan die boom staat ook half Jericho.En als ik naar beneden kom, weet ik wel wat zij roepen. Ah, als dat onze mijnheer Zuiver niet is…. Zacheüs heeft reden om hoog en droog in die boom te blijven zitten.Zich niet te verroeren, doen alsof hij niets heeft gehoord.En dan is dit moment ook zo weer voorbij. En gaan we weer over tot de orde van de dag. Maar hij liet de ene tak los en van het een kwam het ander.En zijn leven is nooit meer hetzelfde geworden. Omdat hij die ene tak losliet.Zich uit de boom liet glijden en antwoord gaf op de stem die hem riep. Ik denk dat ieder mens een aantal keer in zijn leven van zulke kairosmomenten heeft. Waarin de wereld van God echt even raakt aan die van ons. Waarin Gods stem ons werkelijk aanspreekt. En als iemand zo’n moment voorbij laat gaan, gaan er geen alarmbellen af en wordt er niemand boos. En toch doe je zoiets niet zonder gevolgen. Want iedere keer als je die roep onbeantwoord laat groeit er een klein laagje eelt op je ziel. En wordt je hart een stukje harder en kouder. Maar wie het moment herkent, zich gewonnen geeft en beantwoordt, bij hem of haar kan het zomaar opnieuw beginnen, vandaag, hier en nu.

Komende zondag vieren we de maaltijd van de Heer. Gaat de Heer op een bijzondere manier langs bomen vol Zacheüssen in onze gemeente.Kijkt hij door het bladerdek heen u en jou in de ogen en nodigt hij je uit om naar beneden te komen. Zodat hij ook met u en jou kan eten en drinken.Voor de allereerste keer of weer opnieuw. Er staat weer een nieuw seizoen voor de deur waarin er op allerlei manieren kansen zijn om je uit je boom te laten glijden en je in te schrijven voor een cursus.Je aan te sluiten bij een kring. Niet langs de zijlijn te blijven zitten als toeschouwer maar actief mee te doen en zo werk te maken van een nieuw begin.

Halik mijmert in zijn boek over hoe het met deze Zacheüs verder is gegaan. Hij is vast werkzaam gebleven in de financiële sector.Maar is daar anders, eerlijker, zuiverder in gaan staan. Hij blijft wel druk, druk, druk. En na verloop van tijd raakt zijn vuur en enthousiasme bedolven onder het stof van alledaagse zorgen. Niet dat hij afstand had genomen van Jezus.Hij denkt gewoon niet zoveel meer aan hem. Zacheüs hoort via via over hoe het met Jezus is gegaan.En dat na zijn dood verschijnt aan zijn volgelingen. En soms bekruipt Zacheüs opnieuw dat wonderlijke verlangen naar een nieuw begin, een zuiverder en dieper bestaan. Dan klimt hij opnieuw in die vijgenboom om daar tussen die bladeren orde te brengen in zijn onrustige gedachten en gevoelens. En zo komt het dat Zacheüs op zomeravonden vaak te vinden is op zijn plekje in de vijgenboom.Zijn familie en vrienden vinden dat best apart. Met een knipoog zeggen ze tegen elkaar: Hij wacht vast tot Jezus opnieuw voorbijkomt…

Onder die vijgenboom daar in Jericho is Jezus op die manier nooit meer voorbijgekomen. Maar hij gaat op een andere manier dagelijks voorbij gehuld in het kleed van zijn woord. In de gestalte van zijn Geest. Hij komt ook nu vandaag voorbij. En roept ook ons, roept jou en mij. Om alles op te geven, en trouw hem na te leven.