De aarde is van God
(psalm 24 – luisterlied: Maak ons hart onrustig, Schrijvers voor gerechtigheid)
De Amerikaanse politicus Al Gore maakte in 2006 een indringende documentaire over de opwarming van de aarde. Deze film heette ‘an inconvenient truth’,een ongemakkelijke waarheid. U hebt hem destijds wellicht gezien. In die documentaire zit een stukje film dat astronauten hebben gemaakt vanaf de maan. Zij laten daarin hoe je, als je op de maan staat,de planeet aarde waarneemt. Het is een miniscuul stipje dat Al Gore aanwijst met een lineaal.
En dan zegt hij het volgende: zie je dat wit-blauwe puntje? Dat zijn wij. Alles dat ooit gebeurd is in het geheel van de menselijke geschiedenis is gebeurd op dit stipje, deze pixel. Al de triomfen en alle tragedies, alle oorlogen en alle hongersnoden, alle grote vooruitgangen. Dit is ons enige huis. En wat op het spel staat, is ons vermogen om op de planeet te leven die aarde heet. Tot zover Al Gore.
Dat wit-blauwe bolletje is niet meer dan een kleine knikker in een immens universum. Een universum waar we tot nu toe geen enkele andere planeet in hebben gevonden waarop mensen zouden kunnen wonen. Van Mars weten we dat het een planeet is met een roestlaag en dat de dampkring daar voor 95% bestaat uit koolstofdioxide. No way dat daar ooit een mens kan leven. Van Neptunus weten we dat de temperaturen er ver beneden 100 graden Celsius liggen en dat de atmosferische laag eromheen bestaat uit aardgas. Ook niet bepaald een leefbare planeet dus. Jupiter is overdekt met zwavelspuwende kraters.Venus is dan weer loeiheet en heeft een venijnige uitstraling.
Maar uitgerekend op dit kleine wit-blauwe bolletje is er een dampkring die zo subtiel is samengesteld, met 21% zuurstof, 79% stikstof en onder andere 0,03% kooldioxide,dat wij mensen er kunnen leven. Nergens op aarde wijkt de temperatuur teveel af van een gemiddelde van twaalf graden die nodig zijn om plantaardig, dierlijk en menselijk leven mogelijk te maken. Maar het is een subtiele en kwetsbare balans. Valt er maar iets uit dit fijn afgestelde evenwicht en neemt bijvoorbeeld de kooldioxide maar een beetje toe dan heeft dat al wereldschokkende gevolgen. Dan smelt de complete ijskap en wordt heen Nederland overspoelt met water.
Vandaag lezen we in psalm 24. Van de Heer is de aarde en alles wat daar leeft, De wereld en wie haar bewonen. Hij heeft haar op de zeeën gegrondvest op de stromen heeft hij haar verankerd. God heeft deze aarde en alles wat erop leeft met zoveel liefde, kunde en aandacht gevormd en geschapen. Hij heeft er zijn ziel, zijn hart, zijn beeld in gelegd. Zoals Mozart zit in zijn pianoconcerten.Zoals je van Gogh ontmoet in zijn schilderijen zo is Gods hart, Gods liefde verweven met deze aarde.
En toen heeft God deze hele kostbare schepping in handen gegeven van de mensen om er zorg voor te dragen, te verzorgen, te koesteren. In onze tijd wordt steeds pijnlijker duidelijk dat we als mensen daar niet bijster goed in slagen. Iedere dag verdwijnt er één planten- of diersoort. De oceanen, bronnen van het leven zijn ernstig vergiftigd.De laatste tropische regenwouden gaan in hoog tempo voor de bijl. Er is het probleem van CO2, waardoor de aarde warmer wordt. Overal in de natuur zwerft plastic rond, dat niet afgebroken wordt. En zo zijn er nog wel meer problemen. Waar het steeds op neerkomt is dit. We gebruiken de aarde als een enorme voorraadkast, waaruit we zoveel mogelijk naar onszelf toeschuiven. Als iedereen zou leven zoals de gemiddelde westerling, dan zou die voorraadkast veel te klein zijn: als iedereen zou leven als de gemiddelde Nederlander zouden we minstens 3 ½ aardbol nodig hebben.We pakken wat we pakken kunnen, alsof de aarde van ons is.
En als je er verder ook niet over wilt nadenken zijn hier een paar smoezen waar je op de gemiddelde verjaardag wel mee scoort en ook mee weg komt. Zeg bv. natuurfreaks zijn van die drammers. Doet het vaak prima. Deze werkt ook: klimaatonderzoeken spreken elkaar tegen,dus ja, daar kun je dus niks mee.Je kunt ook altijd roepen dat je niet altijd met het milieu bezig kunt zijn. En dat we toch ook wel gewoon lekker moeten genieten. Of: mijn kleine bijdrage zet ook niet echt zoden aan de dijk. Lost dit grote problemen ook niet echt op, toch? Je komt er mee weg op een verjaardag, maar je lijkt wel verdacht veel op die mensen op het bovendek van de Titanic. Het schip is op de ijsberg gebotst, het water stroomt al volop binnen maar heel wat mensen willen de dansvloer niet verlaten. Anderen proberen nog zoveel mogelijk van het buffet mee te pikken. En als ik me goed herinner is er ook een soort van muziekgroep die stug door blijft gaan met het spelen en zingen van fijne geestelijke liederen terwijl intussen het schip begint te kapseizen. En de armere mensen op het onderdek al volop in grote verkeren en verdrinken als ratten.
Ik was enkele jaren geleden op een cursus christelijke meditatie. En tijdens een van de oefeningen werden we de prachtige kloostertuin in gestuurd om daar een meditatieve wandeling te doen. Je moest daarbij niet alleen heel bewust en aandachtig waarnemen wat je onderweg om je heen zag en hoorde. Je moest vooral heel langzaam iedere keer je voet heel bewust op de aarde zetten zoals je behoedzaam voetje voor voetje op een dunne ijslaag loopt. Het was een wonderlijke ervaring.Een wandeling in slow motion. Waarbij je je ineens je bewust wordt hoe bijzonder het is dat de aarde je dragen wil. Vanmorgen is de vraag eigenlijk: op welke manier beweeg ik over deze aarde in de manier waarop ik leef? Welke voetafdruk laat ik na? Stamp ik met mijn levensstijl als een olifant door de porseleinkast? Hoe zwaar of hoe licht is de afdruk die ik achterlaat? U zou vandaag eens vijf minuten kunnen nemen om naar www.voetafdruktest.wnf te gaan. Het hele testje kost je nog geen 5 minuten. De gemiddelde Nederlander die dit testje doet krijgt als uitslag het volgende zinnetje te zien: als iedereen zou leven zoals jij zouden we 3,5 aardbollen nodig hebben. Ik heb het gisteravond even gedaan en ik kan u zeggen:……het zou best wat lichter mogen.
U weet wellicht dat we in onze gemeente het leven uit de Bron-model gebruiken. Daarin is er de drieslag: hart voor God, hart voor elkaar en hart voor deze wereld. En deze drie horen bij elkaar. Wie hart heeft voor God mag ook hart hebben voor de wereld die hij schiep en voor de mensen, alle mensen met wie we deze wereld bewonen en delen. Hart hebben voor God = hart hebben voor elkaar = hart hebben voor deze wereld. En in die laatste dimensie kunnen we elkaar wellicht helpen. We horen straks wat meer van de taakgroep Groene Kerk die hierin graag met ons meedenkt.
Wie als christen God oprecht wil lief hebben mag zich ook oefenen in het liefhebben van het werk van Zijn handen. Deze schepping. En de gemeente mag zeker ook een oefenplek zijn. Een plek waar we elkaar stimuleren en op ideeën brengen om daar concreet en praktisch gestalte aan te geven. Om met de taal van deze psalm 24 ons te oefenen in het hebben van een zuiver hart en reine handen. In lichter leven.
In psalm 24 wordt het mooi bij elkaar gehouden. In het middengedeelte van deze psalm.Gaat het over mensen die God zoeken. Zich tot Hem wenden. Maar evenzeer wordt aangedrongen op leven met reine handen en een zuiver hart vanuit het besef dat deze aarde van God is. Én de overtuiging dat deze God ook onderweg is. Om deze wereld te vernieuwen, te herstellen en tot haar voltooiing te gaan brengen.
Soms hoor je christenen wel zeggen: we gaan straks toch naar de hemel en de aarde zal toch vergaan. Dus waarom zou ik mijn energie steken in het behoud van de aarde. Misschien is het wel Gods bedoeling om door de uitputting en vervuiling de aarde te laten vernietigen? Dat is echt een misverstand.
Nog even terug naar dat wit-blauwe bolletje. In een boek van de schrijver J.B. Philips leidt een oudere engel een jonge engel rond in het universum. Ze bekijken ronddraaiende melkwegstelsels en schitterende zonnen en zweven samen door de oneindige ruimte. Tot zij tenslotte aankomen in een bijzonder melkwegstelsel van vijf miljard sterren.Als zij dichterbij de planeet komen die wij zon noemen en bij de planeten die daarom heen draaien wijst de oudere engel op een kleine, nogal onbeduidende bol die heel langzaam om zijn as draait. Voor de kleine engel die nog helemaal is vervuld van de grootsheid en pracht van wat hij gezien heeft ziet deze kleine planeet er net zo saai uit als een vuile tennisbal. Ik wil dat je vooral deze goed bekijkt, zegt de oudere engel,terwijl hij met zijn vinger wijst naar die kleine bol. Wat is er eigenlijk zo bijzonder aan, vraagt de kleine engel. Hij is klein en erg vuil, een vijfderangs bolletje zou ik zeggen. Nou vergis je niet, vergeet het nooit meer zegt zijn mentor. Dit is de planeet waarop onze verheven en heerlijke vorst persoonlijk afdaalde en een van die schepsels werd die daar rondkruipen op de rondzwevende bol. Hij daalde af om hen te bezoeken met als doel ze te verhogen zodat ze zouden worden als Hijzelf. De kleine engel bleef nog een poos verbijsterd staren naar dat wit-blauwe bolletje dat daar langzaam om zijn as draaide.
De Bijbel vertelt ons dat Jezus niet alleen de planeet aarde bezocht om ons mensen te verlossen. Joh. 3,16 zegt: want God had de wereld (kosmos!) zo lief dat hij zijn enige zoon gegeven heeft… In Utrecht staat een mooi beeld van Christus. Het is het enige beeld dat de Utrechtse beeldenstorm overleefde. Christus, die in zijn handen een aardbol vasthoudt. En het beeld heeft als titel: Christus, Salvator Mundi: Verlosser van de wereld. De keizers lieten zich ooit graag Conservator Mundi noemen. Zij zagen het als hun taak de bestaande orde omhoog te houden. Christus is gekomen om alle dingen nieuw te maken.Er staat in het Bijbels-Grieks voor nieuw niet het woordje neon maar het woordje kainos. Het betekent: vernieuwd, zodat het weer tot zijn doel komt. Deze kleine planeet aarde zal nooit ondergaan. Ze zal ooit overgaan, getransformeerd worden en door het vuur heen worden gereinigd. En het doet er dus toe hoe wij zorgdragen voor deze kostbare aarde.
Van de Heer is de aarde en alles wat daar leeft, de wereld en wie haar bewonen. Dat is dus niet alleen bedoeld als een aansporing.Het is ook een enorme bemoediging. Deze aarde is van de Heer, het is het werk van zijn handen.Deze aarde is van de Heer, Hij is ervoor gestorven. Jezus vergoot zijn bloed en gaf zijn leven ook om deze aarde en alles wat daar leeft te redden. En in deze wereld is ook de Heilige Geest uitgezonden. Die zucht en kreunt met de wereld mee.En ziet met deze wereld uit naar haar voltooiing. Gods Geest is ook de Geest van de schepping.
Wij hoeven de wereld niet te redden. God is onderweg om dat zelf te gaan doen. Maar wij mogen wel onze liefde voor God betonen door lichter te leren leven, zorg te dragen voor deze wit-blauwe bol en er zuinig op te zijn.Te genieten van al het moois.En bij alles te bedenken: het is van God.Reine handen te hebben en een zuiver hart! Psalm 24 wil je brengen tot een leven dat je aan God wijdt, een leven voor God omdat alles van Hem is. Maar dan ook alles: de kleuren, de lucht, het water, het gras, de vogels, de zuurstof, je lichaam, je longen, je kinderen, je nageslacht, de aarde en haar volheid! Van God! Voor God! Bid dat de Geest van God je hart vult zodat de verlangens van je hart gericht zijn op God, zodat de acties van je handen zich laten sturen door God, zodat je hoofd wordt beheerst door die ene gedachte: van de HEER is de aarde en alles wat daar leeft.