Buit je tijd uit (Efeziërs 5,1-20)
(Prediker 3:1-9; Efeziërs 5:1-20)
Tijd is een wonderlijk iets, waar je als mens maar moeilijk grip op krijgt. We proberen dat wel door de tijd te meten met een klok. Een dag verdelen we in 24 uur, een uur telt 60 minuten En iedere minuut duurt precies zestig tellen. Er zit dus iets objectiefs, iets meetbaars aan tijd. Je hebt in principe elke dag dezelfde hoeveelheid tijd. En toch beleven we de tijd vaak heel anders.
Soms lijkt het wel alsof de klok trager tikt dan ooit. Er lijkt dan geen einde aan de tijd te komen. Als je bijvoorbeeld ergens op moet wachten. Maar veel vaker hebben we het gevoel dat de tijd zomaar wegglijdt als zand door onze vingers. Terugkijkend zeggen we vaak: het is echt voorbijgevlogen. Onze dagen zijn vaak zo gevuld dat we tijd te kort komen.
Als het gaat over tijd spreekt de Bijbel met twee woorden. Het eerste woord is chronos. Chronos is wat we meten met een chronometer. Chronos is de tijd die onverbiddelijk weg tikt in seconden, minuten, uren Chronos is de tijd op mijn horloge en in mijn agenda. Het tweede woord is kairos. Kairos gaat niet over de hoeveelheid tijd Maar over de kwaliteit ervan. Kairos is de geschikte tijd, het juiste moment Kairos is tijd met een bestemming, een bedoeling Het moment dat er iets wezenlijks, iets kostbaars gebeurt. Bij kairos gaat het niet om doen of hebben maar over zijn. Het is de tijd die ons wordt geschonken. Een beetje plechtig noemt de bijbel het: de wel aangename tijd.
Paulus gebruikt heel bewust dat woord kairos Als hij in Efeziërs 5 vers 16 zegt: gebruik uw dagen goed je kunt ook vertalen: buit de geschikte tijd uit Wat bedoelt Paulus met deze aansporing? Buit de geschikte tijd, buit de kairosmomenten uit. Dat woord uitbuiten is een term die uit de handel komt. Uitbuiten is dat je op het juiste moment je slag slaat. Niet te vroeg, want dan betaal je een te hoge prijs. Maar ook niet te laat want dat vis je achter het net. Dwazen doen de dingen meestal te vroeg of te laat. Wijzen benutten het juiste moment. En deze woorden ‘buit de geschikte tijd uit’ sporen ons dus aan om wijs en slim om te gaan met de tijd.
God laat het leven op ons afkomen in momenten. En vaak maken wij mensen de vergissing Om die momenten in elkaar te laten overlopen. Momenten waarin we zouden mogen loslaten en ontspannen Worden voortdurend vermengd met prikkels en signalen Die ons weer in de werkmodus brengen. Daarmee put je jezelf op de lange duur uit En als je dan weer mag werken Ben je niet voldoende geïnspireerd en opgeladen En heb je niet de passie, de drive, het elan Om het beste van jezelf te geven in wat je doet.
De geschikte tijd uitbuiten betekent onder meer dit: dat we leren zien dat het tijd tot ons komt in momenten. En dat we die verschillende momenten Ook volledig zouden mogen benutten. En niet met elkaar zouden moeten vermengen. Multi-tasken zou dus niet je levensstijl moeten zijn. Voor alles wat er gebeurt is er in uur, Een tijd voor alles wat er is onder de hemel. En levenskunst, wijsheid is dat je die verschillende momenten Helder leert onderscheiden en ook van elkaar te scheiden. Zodat ieder van die momenten ook voluit tot zijn recht kan komen.
Buit de geschikte tijd uit betekent nog iets meer. Dat klinkt door in de woorden die aan dit vers voorafgaan En er direct op volgen. Daar lezen we: let goed op welke weg u bewandelt, gedraag u niet als dwazen maar als verstandige mensen (15) Wees niet onverstandig maar probeer te begrijpen wat de Heer wil.(16) In het uitbuiten van de geschikte tijd klinkt ook de vraag door of ik bezig ben met de juiste dingen. Of ik voldoende toe kom aan de dingen die Gods wil zijn voor mij.
Jezus zegt tegen het eind van zijn leven: Vader, ik heb het werk volbracht dat u mij gegeven hebt om te doen. Jezus wist dat hij zich had beziggehouden met de juiste dingen. Het is hem gelukt om de geschikte tijd uit te buiten. Er zat in het leven van Jezus een bepaalde wijsheid en balans. Hij had maar een paar jaar de tijd en in die tijd ging hij niet ten onder aan jachtigheid. Hij nam wekelijks een dag van rust in acht en kon loslaten. Hij concentreerde zich volledig op iedere situatie die hij op zijn pad tegenkwam Maar hij deed niet alles en was niet overal. Hij trok intensief op met 12 leerlingen, niet met honderden. Hij stichtte geen universiteit en schreef geen boek. Hij maakte geen verre reizen maar verbleef in een relatief klein gebied. En toch kon hij tegen het einde van zijn bediening van drie jaar zeggen Dat hij de geschikte tijd, de juiste momenten had uitgebuit. Vader ik heb het werk volbracht dat u mij gegeven hebt om te doen… En zo kon hij als zijn laatste woord roepen: het is volbracht.
Het geheim van deze balans, deze wijsheid in Jezus leven zit hem in denk ik in de binnenkant van zijn leven. Juist van hem lezen we dat hij een intense verborgen omgang kende met God. Er ging geen dag voorbij of Jezus was begonnen in de stilte Met een gesprek met zijn hemelse vader. En vanuit die stilte, die rust heeft hij een scherp oog ontwikkelt voor wat er in zijn leven werkelijk toe deed. En alles wat zijn aandacht niet echt waard zou zijn. Zo leerde hij begrijpen wat de Heer van hem wilde. Kon hij steeds onderscheiden waar het op kwam.
Als je deze woorden van Efeziërs 5 op je in laat werken dan proef je er een ernstige bezorgdheid in. Bezorgdheid dat de Efeziërs toen en wij nu volledig in beslag worden genomen door alles waar de dagen vol van zijn. En dat we het gevaar lopen niet of onvoldoende toe te komen aan wat er werkelijk toe doet. Buit de geschikte tijd uit, omdat de dagen vol van kwaad zijn. Paulus is niet naïef en heeft een scherp oog voor het duistere krachtenveld waarin wij dagelijks leven. Dat allerlei duistere praktijken en invloeden Ons leven kunnen binnendringen. Manieren van denken, van spreken, van kijken die niet passen bij de wil van God. We leven niet in een neutraal gebied. Deze wereld waarin we leven wordt bepaald door licht én duisternis, Door wijsheid én door dwaasheid. En het is een hachelijke zaak om echt in deze wereld is zijn en tegelijk niet van deze wereld te zijn. Niet aan deze wereld gelijkvormig te worden Niet aards, werelds te gaan denken en leven.
En die wereldse manier van leven die weet zich kennelijk goed te vermommen Zodat ze eigenlijk redelijk en aantrekkelijk overkomt. Een leven dat bij God vandaan groeit kan er zo op het oog heel netjes en gewoon uitzien terwijl er vanbinnen in onze hoofden en harten en in dat van onze kinderen een proces plaats vindt van kaalslag, uitholling, vervreemding, afvlakking waardoor de gevoeligheid voor wat de Heer wil verdwijnt er haast ongemerkt een dimensie verdwijnt en we simpelweg wennen aan een leven waarin God steeds meer naar de rand wordt gedrongen. En wie zo leeft, wie zich op dat pad begeeft, merkt daar op de korte termijn niet de gevolgen van. Je wordt niet door de bliksem getroffen, Er gaan geen alarmbellen rinkelen. Maar op de langere duur komen de gevolgen ervan onmiskenbaar aan het licht. Efeziërs 5 noemt als gevolgen een leven dat steeds minder inhoud heeft, onvruchtbaar is en steeds minder wakker is, minder alert.
Paulus ziet het voor zijn ogen gebeuren onder de Efeziërs Hij spoort hen aan om dat bij elkaar niet te laten gebeuren. Om de manifestaties van duisternis bij elkaar Eerlijk te benoemen en te ontmaskeren. En vraagt hen op de man af: waar vul je nu je leven mee? Wat laat je iedere dag toe in je gedachten, in je hart. Is dat duisternis of is dat licht? Is dat wijsheid of is dat dwaasheid? Is dat gemopper en gezanik of is dat dank en lof? Vul je je liefst met wijn, en leef je graag letterlijk of figuurlijk in een roes Of strek je je ernaar uit Om vervuld te zijn met de Heilige Geest?
Wie niet heel bewust kiest zal al snel worden meegenomen in een leven Dat wordt bepaald door de dwang van chronos. Waarin alles draait om efficiency en rendement En wat urgent is en je in beslag neemt en bezet houdt. Er is altijd weer een volgende crisis, een volgende deadline En voor je weet glipt de tijd je als zand door de vingers En gaat je levenstijd voorbij zonder dat je bent toegekomen Aan de zaken die er in je leven werkelijk toe doen.
Buit de geschikte tijd uit omdat de dagen vol kwaad zijn Wees daarom niet onverstandig maar begrijp wat de wil van de Heer is. Begrijpen wat de wil van de Heer is dat heeft in de Efeziërsbrief nog een diepere betekenis. Gods wil heeft te maken met het grotere geheel Van Gods plannen die Hij zichtbaar maakt in Christus Wie zich consequent en radicaal richt op Christus. En in alles steeds hem voor ogen stelt. Die wandelt als een wijs mens. Zo begint Paulus dit 5e hoofdstuk ook: Ga de weg van de liefde zoals Christus die ons heeft liefgehad en zich voor ons gegeven heeft als offer Als een geurige gave voor God.
Ook hier zien we dat het wandelen in geloof altijd nauw verbonden blijft met het zitten en rusten in wat God ons in Christus heeft geschonken. Die verbinding met Christus zien we in dit hoofdstuk ook terugkomen in de metafoor van licht. Want als we worden opgeroepen om de weg te gaan van de kinderen van het licht wordt erbij opgemerkt dat wij licht zijn ‘in de Heer’. En in dit verband is er die hartenkreet: ontwaak uit uw slaap en sta op uit de dood En Christus zal over u lichten. Dat zijn woorden gericht aan de gelovigen. Die zo rijk gezegend zijn in Christus dat daar drie complete hoofdstukken voor nodig waren Om dat voor hen uit te stallen, uit te spellen. Je kunt gelovig zijn en toch niet wakker zijn. Er zijn kennelijk gradaties in de mate waarin we wakker zijn, in de mate waarin we heel bewust ons richten op Christus in de mate waarin Hij ons oriëntatiepunt is in de mate waarin Hij ons lichtbaken is.
Radicale en consequente gerichtheid op Christus Dat is wat ten diepste wordt bedoeld met wandelen in wijsheid naar de wil van God. Mooi trouwens dat in dit hoofdstuk steeds dat woord wandelen valt. Wie helder zicht heeft op wat Christus voor ons heeft gedaan die hoeft niet langer te hollen, de draven, Zich uit te sloven, zich te laten gelden. Want je weet steeds, het beslissende, het wezenlijke Is me in Christus uit genade geschonken. En vanuit die rustige, vrolijke en ontspannen wetenschap Mag ik me aan Hem leren toewijden en geven zoals Hij zich helemaal heeft gegeven voor mij.
Volgende week vieren we de maaltijd van de Heer. Dat is bij uitstek de oefenplek om ons persoonlijk en ook samen als gemeente Te oefenen in volledige toewijding aan Hem. God zet in zijn wijsheid en liefdevolle zorg Langs onze levensweg van tijd tot tijd een tafel neer Waar hij ons even apart neemt en ons wil ontmoeten Ons van zijn liefde verzekeren wil met brood en met wijn. Laat het je niet ontnemen. Herken er een kairos-moment is. Gods quality-time met ons. En laat je erdoor zegenen en bemoedigen. Buit de geschikte tijd uit, omdat de dagen vol kwaad zijn. Wees daarom niet onverstandig, maar begrijp wat de wil van de Heer is.