70 x 7

(Matteüs 18:21-35)

Hoe vaak?

Heer, hoe vaak moet ik vergeven? Als iemand in de gemeente mij pijn doet, mij keer op keer op mijn hart trapt. Dan kan ik dat toch niet blijven vergeven? Het is toch ook gewoon een keer klaar? Op een gegeven moment is toch de maat vol? Tot hoever wilt u dat ik ga? Is drie keer de max? Misschien zeven keer dan? Heer, hoe vaak moet ik vergeven?

Grenzeloos

Het is een goede vraag die Petrus stelt. Hij vraagt zich af of er zoiets bestaat als grenzeloze vergeving. Zitten er aan elkaar vergeven niet ook grenzen? Laten we er maar heel nuchter en eerlijk over zijn. Zulke grenzen aan vergeving zijn er zeker wel.

Van twee kanten

Om te beginnen heb je voor vergeving twee personen nodig. Als de ander zijn schuld niet inziet en geen spijt betuigt. Dan kan de vergeving niet echt volledig gestalte krijgen. Je kunt dan zelf wel stappen zetten op de weg van vergeving en heel bewust je woede en je wrok loslaten. Maar zolang die ander er niet voor open staat kan het niet komen tot volledige vergeving.

Niet verdoezelen

Daarmee zeggen we ook dat vergeven niet hetzelfde is als iets verdoezelen. Vergeven heeft niets te maken met iets in de doofpot stoppen of alles maar meteen met de mantel der liefde bedekken. Nee, het heel gezond en ook belangrijk dat we bloot leggen en benoemen wat er is gebeurd en wat we elkaar hebben aangedaan. En vergeven is dat we het elkaar vervolgens niet aanrekenen. Dat we elkaar er niet op vastpinnen. Het elkaar niet meer kwalijk nemen. Het elkaar niet blijven aanrekenen. Dat we afzien van vergelding en het elkaar niet betaald zetten, maar onze boosheid en bitterheid los laten.

Niet vergeten

Vergeven is ook niet hetzelfde als vergeten. Wij mensen zijn niet als een schoolbord waarop je van alles zomaar kunt uitpoetsen. Wat je wordt aangedaan kan iets achterlaten, een litteken, een wond, een kras op je ziel. Dat poets je niet zomaar weg, dat ben je niet zomaar vergeten. Wie de ander werkelijk heeft vergeven houdt wel de herinnering, maar zonder het gif van bitterheid en boosheid.

Herstellen van de relatie

De ander vergeven is ook wat anders als het herstellen van de relatie. Soms is daarvoor echt teveel gebeurd en is het voor beide partijen verstandiger om niet te doen alsof er niets is gebeurd. Het is soms voor beide partijen verstandiger om elkaar voortaan, tot op een gepaste afstand te bewaren. Maar als er hartelijke vergeving is uitgesproken hoeft dat toch geen kille en bevroren afstand te zijn.

Wat vraagt Petrus hier?

De Bijbelse woorden die wij vertalen als vergeven hebben betekenissen als: wegdragen, loslaten, achterlaten met rust laten, prijs geven, voorbij gaan aan in de zee werpen, er niet meer naar kijken. En de vraag die Petrus hier stelt, is dus: als we elkaar als gelovigen pijn doen, krenken, beledigen kwetsen, pijnlijk raken, vergeten, verwaarlozen, hoe vaak wordt dan van ons verwacht dat we het de ander niet aanrekenen, niet betaald zetten, niet blijven nadragen. Maar dat we elkaar echt genade schenken, onze boosheid en bitterheid laten varen en de ander van harte en royaal vergeven. Hoe vaak moeten we dat doen?

Extreme gelijkenis

Dan vertelt Jezus de gelijkenis die we samen lazen. Het is een exotisch verhaal dat zich overduidelijk buiten Israël afspeelt. Het gaat over een oosterse sultan die allerlei dingen doet die binnen de Joodse cultuur ondenkbaar zouden zijn, zoals het verkopen of het folteren en martelen van slaven. Het lijkt wel alsof Jezus heel bewust een exotisch en ook wel heel extreem verhaal vertelt om de mensen te shockeren en wakker te schudden.

Megaschuld

Over een knecht die aan zijn Heer een megabedrag schuldig is. Een miljoenenschuld, die hij van zijn leven niet kan terugbetalen. Zijn heer wil echter geld zien en besluit deze knecht met zijn vrouw, zijn kinderen en al zijn bezittingen te verkopen, van de hand te doen. Daarmee valt voor deze knecht het doek. Hij dankt zijn hele bestaan aan deze Heer en zonder hem is hij nergens, is het echt over en uit. En uit pure wanhoop gooit hij zich dan ook aan de voeten van zijn heer. Hij kermt en smeekt om tijd, om uitstel. En hij weet dat hij nooit meer in staat zal zijn om dat duizelingwekkende bedrag terug te betalen. Eigenlijk roept hij dus om genade. Heer ontferm U. Kyrie eleison.

Een pak van zijn hart

En het wonder gebeurt. De heer ziet die man daar aan zijn voeten. Doodsbenauwd, volstrekt hulpeloos en hij krijgt medelijden. Eigenlijk staat er iets veel krachtigers: Hij is met barmhartigheid innerlijk bewogen. Hij wordt geraakt tot diep in zijn ingewanden. En hij scheldt deze knecht al zijn schulden kwijt. Een loodzware last van vele, vele miljoenen, wordt ineens van hem afgenomen. Het blok aan zijn been dat hem verlamde, het is met een enkel woord verdwenen. Hij laat deze man vrij. En enkele minuten later staat deze man weer buiten. Hij zal het nauwelijks hebben kunnen bevatten. Al zijn schulden kwijt, weer een vrij man. Hij kan weer ademhalen en zijn rug rechten. Hij heeft weer een toekomst. Het is werkelijk een pak van zijn hart.

Meedogenloos

En terwijl hij het zweet nog van zijn voorhoofd veegt, steekt daar een collega de straat over. En ineens bedenkt onze vriend dat hij van deze collega nog wat geld tegoed heeft. Het gaat om een tamelijk klein bedrag. Maar toch grijpt hij zijn collega bij de keel en bijt hij hem toe: Ik krijg nog geld van je maat. Ik heb nu lang genoeg gewacht, mijn geduld is op, de maat is vol. Ik ben helemaal klaar met je. Het is betaaldag: ik wil mijn geld zien, iedere cent, nu! Zijn collega schrikt zich helemaal lam, werpt zich voor hem op de grond en smeekt hem om uitstel. Maar daar wil onze vriend niet van weten. Hij kent geen genade en reageert meedogenloos. Hij smijt zijn collega zonder pardon in de gevangenis en zet hem vast tot de allerlaatste cent is terugbetaald.

Vergeving ingetrokken

Als de heer dit hoort is hij woedend. Hij roept deze knecht opnieuw bij zich. Nu heb ik jou al dat geld zomaar kwijtgescholden en jij krijgt het zelf niet voor elkaar je collega die paar rotcenten kwijt te schelden? Als jij die ander niet kunt vergeven, dan kan ik aan jou mijn vergeving ook niet kwijt. En hij levert deze man uit aan de beulen tot al het geld is terugbetaald….

Schrik

Ergens schrik je van het mannetje in deze gelijkenis. Het is niet direct het plaatje van een fijn persoon. Hoe bot, hoe lomp, hoe ongevoelig kan een mens zijn? Hij heeft net zoveel compassie en mededogen als een diepvrieskip. Hij komt zelf net onder de douche van Gods vergeving vandaan. Alles is weggespoeld, alles is vergeven en kwijtgescholden, en toch is hij niet in staat om er ook maar een spetter van door te geven. Wat gaat er hier mis? Waar blokkeert het bij deze man? En wat herken ik er van in mijn eigen leven?

Voorwaardelijke vergeving

En Jezus zegt er bij: Zo zal mijn hemelse vader ook ieder van jullie behandelen. Die zijn broeder of zuster niet van harte vergeeft….In Mattheüs 6 komen we deze laatste gedachte precies zo tegen als Jezus zijn leerlingen leert bidden: Vergeef ons onze schulden gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren…Jezus zegt daar: als jullie anderen vergeven, zal jullie hemelse vader ook jullie vergeven. Maar als jullie anderen niet vergeven, zal jullie vader jullie je missstappen niet vergeven. Daarmee wordt de zaak op scherp gezet.

Vergeving is als de lucht in je longen

Het geeft ons misschien een ongemakkelijk gevoel. Wij zouden misschien denken: God vergeeft toch altijd? Ook als ik de ander niet vergeven kan? Zo werkt het met vergeving dus blijkbaar niet. Het is met vergeving als met de lucht in je longen. Je kunt alleen inademen als je eerst hebt uitgeademd. Wie niet uitademt kan ook niet inademen. Wie niet geeft, kan ook niet ontvangen. Wie zich niet opent naar de ander sluit zich daarmee ook af naar God. Wie de ander niet vergeeft kan Gods vergeving niet meer ontvangen. En wie Gods vergeving niet echt inademt die kan zelf ook geen vergeving uitademen.

Niet goedkoop

Ik denk dat het daar mis is gegaan bij de man in deze gelijkenis. En dat het daar ook mis kan gaan bij u, bij mij, bij jou. Dat de vergeving van de Heer soms niet echt binnenkomt. omdat we ons niet echt realiseren hoe groot onze schuld eigenlijk is. En hoeveel ons dus wordt vergeven en dat die vergeving van onze hemelse vader niet gemakkelijk is en zeker niet goedkoop. Dat hij daar zelf de prijs voor heeft betaald. De prijs van zijn leven, de prijs van zijn bloed. Dat mij alles wordt vergeven omdat Hij zelf alles draagt. Dat ik vrijuit mag gaan omdat hij zich heeft laten vastbinden en vastpinnen. Dat ik mag inademen en uitademen omdat hij in mijn zonden is gestikt.

De eerste stap

Als het om vergeven gaat vinden wij het soms best moeilijk om die eerste stap te zetten. Dat je nog niet weet hoe die ander zal reageren en dat je dan zelf de eerste bent die de ander de hand reikt. Het punt van deze gelijken is dat wij nooit de eerste zijn. Er is ons altijd iemand voor die ons de hand heeft gereikt. Als het over vergeving gaat is iemand anders de eerste geweest. Die ons hoeveel het ook is, genadig wil vergeven en daar alles voor over had: 70 x 7 maal, tot aan het kruis, tot in de dood.

Steeds opnieuw

Vergeving is vaak een proces, een zware en lange weg. Een moeder van wie een dochtertje met geweld om het leven werd gebracht zei daarover: Ik loop soms zo over van woede, dat ik nauwelijks nog lucht krijg. Maar dan geef ik de woede aan God en schenk vergeving. En soms moet ik dat na een uur opnieuw doen. En een uur daarna weer. Maar als ik het niet zou doen, kreeg ik nooit meer lucht.

Leven vanuit het kruis

Kijk, wat u en ik en jij zouden moeten doen is dit. We zouden iedere dag van ons leven even een poosje moeten zitten aan de voet van het kruis. Op ons laten inwerken wat daar gebeurt. Dat op ons laten inwerken en zeggen: Heer, als u mij zoveel vergeeft en daar zoveel voor over hebt gehad. Laat mij dan ook iemand zijn die altijd vergeeft. Laat mij van uw liefde en uw vergeving leven en dat licht en die warmte zelf ook mogen weerkaatsen, weerspiegelen, verspreiden, 70 x 7 maal, iedere dag opnieuw.

Niet alleen.

Dat mogen we leren van onze Heer. Dat mogen we misschien ook leren van elkaar. In de gelijkenis die we vanavond lazen is er ook een rol weg gelegd voor de gemeenschap. Als de dienaren van de Heer zien dat de vergeving van de Heer niet doorwerkt in het verband van hun collega’s, dan komen zij samen in beweging. En zo mogen we als gemeente een gemeenschap vormen die in elkaar probeert die kracht tot vergeving naar boven te halen.

Amish

Een gemeenschap die dat als geen ander heeft zijn de Amish. Zij hebben vergeving gekozen als levensstijl en voeden hun kinderen daar helemaal in op. Jaren terug werd er in een klein Amish-dorp een bloedbad aangericht door een verwarde en verbitterde man. Vijf schoolmeisjes werden zomaar doodgeschoten. De film Amish Grace vertelt het indrukwekkende verhaal van de manier waarop deze kleine gemeenschap omging met de dader, zijn weduwe en hun gezin. In deze film zit een ontroerend gesprek tussen een vader en zijn dochter, die net hun dochter en zus hebben verloren. Dat gesprek gaat ongeveer zo. Katie: “Ik haat die man ook, hij heeft iets slechts gedaan en ik haat hem meer dan wie ook.” Gideon: “Hij heeft inderdaad iets heel slechts gedaan. Ik snap best dat je hem haat. Je mag hem gerust haten, zolang jij dat wilt. Maar zeg eens: die haat die je nu voelt, hoe voelt die? Voelt die haat goed? Katie: “Niet echt.” Gideon: Haat is een groot, hongerig iets met heel veel scherpe tanden, daarmee vreet hij je hele hart op. Hij geeft de liefde geen ruimte. We hebben geluk dat God dat begrijpt. Hij oordeelt over de mensen, zodat wij niet gebukt hoeven gaan onder al die haat als wij dat niet willen. Als we maar bereid zijn om te vergeven.” Katie: “Misschien kan ik hem vergeven en hem toch een beetje haten…”

Geef mij je hand

Daarop zwijgt Gideon en neemt hij haar hand in zijn handen. Dat laatste gebaar is veelbetekenend. Op allerlei momenten blijkt dat voor de Amish vergeving iets is wat je niet in je eentje doet. De gemeenschap blijkt in staat de haat te absorbere en zo kan ieder afzonderlijk lid van de gemeenschap om gaan met de aanwezige boosheid.

Corrie ten Boom

U kent wellicht de anekdote over Corrie ten Boom. Zij had in de 2e WO vastgezeten in kamp Ravensbrück. Daar was ze door een bepaalde bewaker behandelt als een beest. Hij had haar getreiterd, vernederd en pijn gedaan. Corrie verloor in het kamp haar zus, maar zelf overleefde ze. Na de 2e WO werd ze een veelgevraagd spreekster. En overal waar ze kwam verkondigde ze het evangelie van Gods vergevende liefde en hoe dat ons leven kan veranderen. God was groot en Corrie ten Boom was zeg maar zijn profeet. Tot zij een keer sprak ergens in Duitsland en er in de pauze ineens een oude man voor haar stond in wie zij de kampbeul herkende die haar zo slecht had behandeld. Frau ten Boom, wilt u mij vergeven wat ik u en al die andere vrouwen heb aangedaan? Zelf voelde ze eigenlijk alleen maar afkeer, weerzin en walging en bad: Heer dit is wat ik kan doen: mijn hand uitsteken, doet U de rest? En met dat zij die man in de ogen keek, reikte ze hem de hand en ze zei: In Gods kracht vergeef ik je met heel mijn hart en op het moment dat die ander die hand schudde was er in haar hart de vrede van Christus die alle verstand te boven gaat


Presentatie: